Հարցազրոյց՝ «Armenopole.com» կայքէջի հիմնադիր՝ Յակոբ Թալաթինեանի հետ

«Նոր Յա­ռաջ» – Ին­չո՞ւ այս նա­խաձեռ­նութիւ­նը եւ ինչպէ՞ս ծա­գեցաւ «Armenopole» հար­թա­կը ստեղ­ծե­լու միտ­քը։

Յա­կոբ Թա­լաթի­նեան – «Armenopole»-ը ձե­ւով մը ստեղ­ծուեցաւ ըն­կե­րային կեան­քի աշ­խուժա­ցման նպա­տակով, նոր հան­դի­պումնե­րը ներկայացնե­լու, գե­ղարուես­տա­կան ու մշա­կու­թա­յին նա­խաձեռ­նութիւննե­րու մա­սին տե­ղեկու­թիւնը հան­րութեան հասցնե­լու նպա­տակով: Գոր­ծի բե­րու­մով յա­ճախ կը ճամ­բորդեմ եւ կը փոր­ձեմ ձե­ւով մը մօ­տենալ, ծա­նօթա­նալ հայ­կա­կանու­թեան հետ առնչուած ամէն ին­չի: 2017-ին, երբ 10 օրով Նիւ Եորք գա­ցած էի, այ­ցե­լեցի եր­կու եկե­ղեցի­ները, կը փա­փաքէի ընդլայ­նել ծա­նօթու­թիւններս՝ շա­բաթա­թեր­թե­րու ար­ձա­նագ­րուելով, ձեռ­նարկ­նե­րու ներ­կայ ըլ­լա­լով, բայց չկրցայ: Վեր­ջին օրն էր, պար­տէ­զի մը քո­վէն կ՚անցնէի, ուր հե­տաքրքրա­կան բա­ցօթեայ հա­մերգ մը տե­ղի կ՚ու­նե­նար: Մի քա­նի վայրկեան դի­տելէ ետք, ուղղուեցայ պան­դոկս, ուրկէ ալ օդա­կայան: Հա­մացան­ցի վրայ վեր­ջին աչք մը նե­տելով օրուան ան­ցուդար­ձին, տե­ղեկա­ցայ, որ նոյն հա­մեր­գին ըն­թացքին դաշ­նա­մուր նուագող­նե­րէն մէ­կը հայ էր, որուն շուրջ հա­ւաքուած էին հայ երի­տասարդներ: Ձե­ւով մը յու­սա­խաբու­թիւն ապ­րե­ցայ եւ այդ եօթը ժա­մուան թռիչ­քի ըն­թացքին, անընդհատ այս նիւ­թին մա­սին կը մտա­ծէի՝ «Ինչպէ՞ս եղաւ, որ չկրցայ այդ հա­մեր­գին ներ­կայ ըլ­լալ, հակառակ անոր որ՝ քա­նի մը վայրկեան առաջ կամ ետք հոն էի»: Սկսայ պրպտել նման տե­ղեկու­թիւններ տա­րածող կայ­քէ­ջեր, տե­սայ որ տե­ղային, հա­մայնքա­յին մա­կար­դա­կով կա­րելի է գտնել նման հար­թակներ, սա­կայն հա­մաշ­խարհա­յին մա­կար­դա­կով՝ գո­յու­թիւն չու­նին: Հե­տեւա­բար մտա­ծեցինք լրաց­նել այս բա­ցը: Սկսանք աշ­խա­տան­քի եւ 2018 Ապ­րի­լին սկսաւ գործել կայ­քէ­ջը, առանց շատ ծա­նու­ցումի: Ապ­րի­լի շրջա­նին պա­տահե­ցաւ, որով­հե­տեւ Ապ­րիլ 24-ի ոգե­կոչ­ման ձեռ­նարկներ կան եւ կա­րեւոր է աշ­խարհի մէջ տե­սանե­լի ըլ­լա­լը որե­ւէ հայ հա­մայնքի հա­մար: Մի քա­նի օր ետք էր, առ­տուան ժա­մը վե­ցին, կը տե­ղադ­րէի ոգե­կոչ­ման ձեռ­նարկնե­րը, երբ նկա­տեցի՝ կայ­քէ­ջին ար­ձա­նագ­րուեցաւ այ­ցե­լու մը, զե­տեղեց իր ձեռ­նարկին ման­րա­մաս­նութիւննե­րը եւ դուրս ելաւ: Մա­թիէօ Զէյ­թունճիօղ­լուն էր տե­ղադ­րո­ղը, կայ­քէ­ջի առա­ջին օգ­տա­տէրը:

«ՆՅ» – Շատ հե­տաքրքրա­կան է ձեր զրկան­քը նա­խաձեռ­նութեան մը վե­րածե­լու մտայ­ղա­ցու­մը։ Եկէք ձե­զի ծա­նօթա­նանք այս առիթով՝ ո՞վ է Յա­կոբ Թա­լաթի­նեանը եւ ի՞նչ պատ­րաստուածու­թիւն ու­նի նման ծրա­գիր մը իրա­կանաց­նե­լու հա­մար։

Յ.Թ. – Ծնած եմ Լի­բանան, յա­ճախած եմ Մես­րո­պեան վար­ժա­րանը, ապա ան­ցած եմ Սէն Ժո­զէֆ, ուր software engineering-ի մաս­նա­գիտու­թիւն ստա­ցած եմ, միեւ­նոյն ատեն երաժշտու­թեան ոլոր­տին մէջ փոր­ձած զար­գա­նալ՝ նախ Հա­մազ­գա­յինի երաժշտա­կան կա­ճառը, ապա Լի­բանա­նի երաժշտա­նոցը յա­ճախե­լով որ­պէս ջու­թա­կահար: Փոր­ձած եմ նաեւ հա­մեստ մաս­նակցու­թիւնս բե­րել միու­թե­նական կեան­քին, ըլ­լայ Լի­բանա­նի Հայ Կա­թողի­կէ Հա­մալ­սա­րանա­կան Միու­թեան մէջ, ըլ­լայ Ֆրան­սա­յի Ս. Խաչ Միու­թեան եւ այլն: Հե­տեւա­բար ձե­ւով մը կրցայ ծա­նօթա­նալ միու­թե­նական եւ արուես­տա­գիտա­կան կեան­քին եւ տես­նել մար­տահրա­ւէր­ներն ու դժուարու­թիւննե­րը: Այս մի­ջավայ­րին մէջ եղած դժուարու­թիւննե­րը բա­ւական բարդ են մաս­նա­ւորա­պէս հա­ղոր­դակցու­թեան պա­կասի պատ­ճա­ռով:

Հա­մաշ­խարհա­յին հար­թակ մը, վեր­ջերս, ու­սումնա­սիրու­թիւն մը հրա­պարա­կած էր, ըստ որուն՝ մարդ արա­րածը 2.000-3.000 առեւտրա­կան եւ այլ նա­մակ կը ստա­նայ օրա­կան, այս նա­մակ­նե­րուն մէ­ջէն հայ­կա­կանը գտնե­լը բա­ւական դժուար է: Շա­տեր ըսին՝ Ֆէյսպու­քով հար­ցը կը լու­ծուի, այ­սօր ա՛յդ ալ դժուար է, Ֆէյսպու­քը վճա­րու­մով կ՚ընէ այդ մէ­կը: Այ­սինքն այդ հար­թակնե­րը օրէ-օր կը զար­գա­նան, կը փո­խուին, հե­տեւա­բար մենք պէտք ու­նինք այսպի­սի կա­րեւոր, նպա­տակաս­լաց հար­թա­կի մը, որ կրնայ մե­զի օգ­նել եւ մաս­նա­ւորա­պէս հա­սանե­լի դառնալ հայ երի­տասար­դին, ուր որ ըլ­լայ: Դժբախ­տա­բար, մենք աւե­լի մեծ մար­տահրա­ւէր մը ու­նինք հաս­նե­լու մեր հա­մայնքնե­րուն. Ֆրան­սա­յի մէջ ու­նինք 600.000-800.000 հայ, Ամե­րիկա­յի մէջ՝ 1.000.000-էն աւե­լի եւ որոշ եր­կիրնե­րու մէջ քա­նի մը հա­զար հայ, որոնք տա­րածուած են շատ մը շրջան­նե­րու մէջ: Այս բո­լոր հա­յերուն ձեռ­նարկի մը լու­րը հասցնե­լը բա­ւական դժուար գործ մըն է եւ հետզհե­տէ կը դժուարա­նայ ներ­կայ ար­հեստա­կան բա­նակա­նու­թեան զար­գա­ցումնե­րուն զու­գա­հեռ: Պէտք է ճիշդ ձե­ւը գտնել այս նո­րարա­րու­թիւնը ի նպաստ մե­զի օգ­տա­գոր­ծե­լու:

«ՆՅ» – Այս հար­թա­կը ստեղ­ծե­լու ժա­մանակ ի՞նչ դժուարու­թիւննե­րու հան­դի­պեցաք, մա­նաւանդ տնտե­սական առու­մով: Ինչքա՞ն նիւ­թա­կան ներդրում կը պա­հան­ջէ եւ ինչպէ՞ս կը գնա­հատէք ար­դիւնքը:

Յ.Թ. – Հիմ­նա­կան դժուարու­թիւնը ժա­մանա­կը գտնելն է: Այս հար­թա­կը մեր մի­ջոց­նե­րով ստեղ­ծե­ցինք. հիմ­նա­կան ծրագ­րա­ւորո­ղը ես եմ, եղ­բայրս՝ Համ­բիկ Թա­լաթի­նեան կ՚օժան­դա­կէ, բջջա­յին յա­ւելուածը՝ Նա­րեկ Թա­լաթի­նեանը պատ­րաստեց, կինս՝ Լի­լիթ Վար­դանեան-Թա­լաթի­նեան կ՚օգ­նէ ձեռ­նարկնե­րու վե­րատե­սու­թեան ու հա­ղոր­դակցու­թեան առու­մով: Փոքր խումբ մըն ենք, սի­րողա­բար կ՚աշ­խա­տինք մեր մի­ջոց­նե­րուն հա­մաձայն: Մի­ջոց­նե­րու ու­սումնա­սիրու­թիւն մը ըրինք եւ սկսանք աշ­խա­տան­քի, որով­հե­տեւ տե­սանք, թէ բան մըն է, որ պէ՛տք է հա­մայնքնե­րուն՝ Ֆրան­սա, Ամե­րիկա, Գա­նատա եւ ընդհան­րա­պէս սփիւռքի հա­մայնքնե­րուն:

«ՆՅ» – Ինչպի­սի՞ ըն­դունե­լու­թիւն գտաւ օգ­տա­տէրե­րուն կող­մէ, մի­ջին հա­շուով քա­նի՞ օգ­տա­տէր ու­նիք։

Յ.Թ. – «Armenopole»-ը հար­թակ մըն է, որ քա­նի մը ձե­ւով կա­րելի է օգ­տա­գոր­ծել, օրի­նակ՝ կայ­քէ­ջը այ­ցե­լելով, այ­սօր կայ­քէ­ջը ու­նի տա­րեկան 98.000 այ­ցե­լու, օրա­կան՝ մօտ 270: Կայ­քէ­ջը նաեւ ու­նի շա­բաթա­կան լրատու, իւ­րա­քան­չիւր երկրի հա­մար կը հրա­պարա­կենք շա­բաթա­կան լրատու մը, որ կ՚ընդգրկէ տուեալ երկրին ձեռ­նարկնե­րը: Այդ լրատուները ու­նին 22.000 հե­տեւող, 7.000-ը Ֆրան­սա­յէն, ապա Ամե­րիկայէն, Գա­նատայէն, Աւստրա­լիայէն եւ այլ եր­կիրներէ: Կայ­քէ­ջը ու­նի 2000 աշ­խոյժ օգ­տա­տէրեր, որոնք կը ծա­նու­ցեն իրենց ձեռ­նարկնե­րը: Ու­նինք բջջա­յին յա­ւելուածը, որ մօտ 1000 օգ­տա­գոր­ծող ու­նի: Ու­նինք նաեւ ըն­կե­րային ցան­ցե­րը՝ Ֆէյսպուք, ինսթակ­րամ, լինքտին եւ թուիթըր: Նաեւ կ՚աշ­խա­տինք մեր գոր­ծա­կից­նե­րուն՝ «Երամ»-ին, «Պել­կա­հայ Ռա­տիօ»-ին եւ վեր­ջերս՝ «Նոր Յա­ռաջ»-ին հետ:

«ՆՅ» – Ինչպէ՞ս կա­րելի է ձեռ­նարկի մը յայ­տա­րարու­թիւնը տե­ղադ­րել։

Յ.Թ. – Շատ պարզ է, հին մե­թոտ­նե­րու կարիքը չկայ, ինքնաս­պա­սար­կումով կա­րելի է: Կայ­քէ­ջին մէջ հա­շիւ մը կը ստեղ­ծէք շատ պարզ տուեալ­նե­րով, ապա կրնաք զե­տեղել ձեր ձեռ­նարկնե­րը: Նախ­քան սփռու­մը, մենք վե­րատե­սու­թեան կ՚են­թարկենք եւ կը սփռենք մեր կայ­քէ­ջով, բջջա­յին յա­ւելուածով, շա­բաթա­կան լրատուով, ըն­կե­րային ցան­ցերով եւ մեր գոր­ծընկեր­նե­րու կայ­քէ­ջերուն վրայ: Եթէ ձեռ­նարկին թուակա­նը փո­խուե­ցաւ կամ վայ­րը փո­խուե­ցաւ, կրնաք նոյնպէս ինքնաս­պա­սար­կումով ուղղել նոյն տե­ղադ­րումին մէջ, կրնաք նաեւ հե­տեւիլ ձեռ­նարկի տե­սանե­լիու­թեան քա­նակին, կամ ար­ձա­նագ­րութեան դրու­թիւն մը ստեղ­ծել, ուրկէ կա­րելի ըլ­լայ ճշդել ձեռ­նարկի եկող­ներուն թիւը, իսկ եթէ ձեռ­նարկը տոմ­սով է, կրնաք տոմ­սի վա­ճառ­ման յղումն ալ տե­ղադ­րել, ուրկէ կա­րենան այ­ցե­լու­նե­րը տոմ­սեր ապա­հովել: Շատ աւե­լի դիւ­րին է, քան այլ հար­թակներ, քա­նի որ MVP-ի (Minimum Viable Product) յղաց­քով կազ­մած ենք կայ­քէ­ջը, այ­սինքն փոր­ձած ենք զե­տեղել միայն այն ինչ որ պէտք է մեր օգ­տա­տէրե­րուն. շատ չու­զե­ցինք բար­դացնել: Տե­ղադ­րումէն ետք ամէն ինչ մե­քենա­յական ձե­ւով կ՚ընթանայ:

«ՆՅ» – Քա­նի որ հար­թա­կը կը վե­րաբե­րի սփիւռքի եւ Հա­յաս­տա­նի մէջ տե­ղի ու­նե­ցող տար­բեր ձեռ­նարկնե­րու, ո՞ր եր­կիրնե­րէն աւե­լի յայ­տա­րարու­թիւններ կան, ընդհա­նուր պատ­կեր մը կրնա՞ք տալ։

Յ.Թ. – Հիմ­նա­կանօ­րէն՝ Ֆրան­սա, Ամե­րիկա եւ Գա­նատա, ուր տե­ղի կ՚ու­նե­նան մեծ թիւով ձեռ­նարկներ, ապա Պել­ճի­քա, Անգլիա, Զուիցե­րիա, Աւստրա­լիա, Լի­բանան եւ Հա­յաս­տան, Ար­ցախն ալ կար, ուր հե­տաքրքրա­կան, աշ­խուժ ձեռ­նարկներ տե­ղի կ՚ու­նե­նային: Կայ­քէ­ջը հա­մաշ­խարհա­յին է, ձե­ւով մը հա­յելի մըն է մե­զի հա­մար, ուր կրնանք տես­նել մեր ապրած երկրին մէջ մեր մշա­կու­թա­յին կեան­քը: Ներշնչուեցայ Scaled Agile Framework methodology-էն. գի­տէք, այդտե­ղ շատ ձեռնարկներ կան, անոնց գա­ղափարն է՝ տե­սանե­լի դարձնել խմբա­յին աշ­խա­տանքները եւ ուժ ստա­նալ, ու ներշնչուիլ, աւե­լի լա­ւը ընե­լու հա­մար: Մտա­ծեցի, նոյն բա­նը կա­րելի է ընել հայ­կա­կան մշա­կու­թա­յին կեան­քին հա­մար. երբ մենք ու­նե­նանք այդ հա­յելին՝ ան կրնայ մե­զի ուժ տալ: Կայ­քէ­ջը այդ մտա­ծելա­կեր­պով հիմ­նած ենք, որ կարենաք տես­նել՝ Ֆրան­սա­յի մէջ ի՞նչ կ՚ըլ­լայ, Ամե­րիկա­յի մէջ՝ ի՞նչ եւ այլն: Հոս կրնամ նշել կա­րեւոր կէտ մը Հա­յաս­տա­նի ձեռ­նարկնե­րուն մա­սին, քա­նի մեր հար­թա­կը տա­րածուած է սփիւռքա­հայու­թեան մէջ, կրնայ աւե­լի հե­տաքրքրա­կան ըլ­լալ Հա­յաս­տան այ­ցե­լող զբօ­սաշրջիկ­նե­րուն, ծա­նօթա­նալու իրենց այ­ցե­լու­թեան ըն­թացքին հոն տե­ղի ու­նե­նալիք ձեռ­նարկնե­րուն: Այսպէսով, հե­տաքրքրա­կան կապ մը կա­րելի է ստեղ­ծել Հա­յաս­տա­նի եւ սփիւռքի մի­ջեւ:

«ՆՅ» – Մի­ջին առու­մով ամ­սա­կան քա­նի՞ ձեռ­նարկ կը ծա­նու­ցուի։

Յ.Թ. – Եթէ 2018-ի Ապ­րի­լէն սկսեալ նա­յինք, 8.500 ձեռ­նարկ զե­տեղուած է մեր հար­թա­կին վրայ: Ան­շուշտ ձեռ­նարկնե­րը կ՚ար­խի­ւացուին մե­քենա­յակա­նօրէն, երբ թուակա­նը անցնի: Այ­սօր եթէ այ­ցե­լէք կայ­քէ­ջը, կը գտնէք աշ­խարհի տար­բեր եր­կիրնե­րուն մէջ կա­յանա­լիք, մօտ 270 ձեռ­նարկ:

«ՆՅ» – Որո՞նք են ձեր ապա­գայ ծրա­գրերն ու մար­տահրա­ւէր­նե­րը։

Յ.Թ. – Հար­թա­կը ժա­մանա­կի ըն­թացքին բնա­կան աճ մը ու­նե­ցած է, եր­բեմն հե­տաքրքրա­կան ծրա­գրեր մշա­կած ենք կարգ մը արուես­տա­գէտ­նե­րու հետ Հա­յաս­տա­նէն եւ սփիւռքէն, որ­պէսզի իրենց աշ­խա­տան­քը աւե­լի ճա­նաչե­լի դարձնենք հան­րութեան: Կ՚աշ­խա­տինք հար­թա­կը աւե­լի հա­սանե­լի դարձնելու փոքր հայ հա­մայնքնե­րուն եւս, ինչպէս՝ Ար­ժանթի­նի, Եգիպ­տո­սի, Պուլկա­րիոյ հայ հա­մայնքնե­րուն, որ­պէսզի իրենք եւս տե­ղեակ ըլ­լան իրադար­ձու­թիւննե­րէն եւ մե՛նք՝ իրենց մա­սին: Զար­գացման մշտա­կան աշ­խա­տանք կայ AI-ի (արհեստական բանականութեան) օգ­տա­գոր­ծումով եւ վեր­ջերս մեր օգ­տա­տէրե­րուն հա­մար դիւ­րա­ցումնե­րու վրայ կ՚աշ­խա­տինք, որով­հե­տեւ ամէն մարդ չի գի­տեր ար­դի մի­ջոց­նե­րը օգ­տա­գոր­ծել, ինչպէս նաեւ մեր գոր­ծընկեր­նե­րուն հետ կ՚աշ­խա­տինք, որ աւե­լի հա­սանե­լի դառ­նան մեր հար­թա­կի ձեռ­նարկնե­րը տար­բեր հար­թակնե­րով:

«ՆՅ».- Այ­սօր «Armenopole»-ը եւ «Նոր Յա­ռաջ»-ը կը հա­մագոր­ծակ­ցին։ Ին­չո՞ւ։

Յ.Թ. – Մե­զի հա­մար շատ յատ­կանշա­կան է այդ հա­մագոր­ծակցու­թիւնը, որով­հե­տեւ «Նոր Յա­ռաջ»-ը եր­կար տա­րինե­րու պատ­մութիւն ու­նի հայ­կա­կան աշ­խարհի մա­սին տե­ղեկա­տուա­կան հար­թակ եղած է եւ կը փոր­ձէ միշտ յա­ռաջ­դի­մել եւ այս առու­մով շատ հե­տաքրքրա­կան աշ­խա­տանք կը տա­նի: «Armenopole»-ը հար­թակ մըն է, որ աւե­լի նո­րարա­րական ու մաս­նա­գիտա­կան ձե­ւերով ձեռ­նարկներ կը տա­րածէ: Ին­ծի հա­մար հե­տաքրքրա­կան է որ կրցանք ճամ­բայ մը գտնել միասին աշ­խա­տելու: Մենք ու­նինք գոր­ծընկեր­ներ «Երամ»-ը, «Պել­կա­հայ Ռա­տիօ»-ն, որոնց հետ կը հա­մագոր­ծակցինք API-ով. նոյն հա­մագոր­ծակցու­թիւնը աւե­լի ար­դիակա­նացած ձե­ւով ըրինք «Նոր Յա­ռաջ»-ի հետ: Այ­սօր Ֆրան­սա­յի մէջ ձեռ­նարկնե­րը, որ «Armenopole»-ով յայ­տա­րարուած են, մե­քենա­յակա­նօրէն կը տե­ղադ­րուին «Նոր Յա­ռաջ»-ի կայ­քէ­ջին մէջ: Հոս քիչ մը ան­դին ան­ցնելով API-էն, ստեղ­ծե­ցինք ուղղա­կի WordPress Plugin մը, որ ուղղա­կի՝ զետեղուող ձեռ­նարկնե­րը հասանելի կը դարձնէ կայ­քէ­ջին մէջ: Այս օրի­նակը տես­նե­լով շատ մը կայ­քէ­ջեր խրա­խու­սուեցան, ու­զե­ցին նաեւ նոյն plugin-ը ու­նե­նալ, ան­շուշտ ամե­նայն սի­րով կը տրա­մադ­րենք, բայց առա­ջինը եղաւ «Նոր Յա­ռաջ»-ը եւ մե­զի հա­մար շատ կա­րեւոր հա­մագոր­ծակցու­թիւն մըն է այս մէկը:

Հարցազրոյցը վարեց՝

ՎԱՀԱՆ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ ■