Գրեց՝ Նորվան Արքեպիսկոպոս Զաքարեան
Ֆրանսայի Հայ Մշակոյթի Զարգացման Ընկերակցութեան՝ (ԱՓՔԱՖ)-ի անդամները, վերջապէս չհասկցան, ինչո՞ւ Ալֆորվիլի «Գէորգ Հ. Արապեան – Ս. Մեսրոպ» վարժարանի մատակարար մարմինի (ԱԱԺ)-ի վարչականները այդ աստիճան արհամարհեցին ստանձնել նորակառոյց մանկապարտէզի շէնքը, մերժելով ԱՓՔԱՖ—ի պայմանները, որու պատճառաւ ծնունդ առաւ մատակարար նոր մարմին մը «ԱԺԷՖԱԱ» անունով եւ որու հիմնադիրները եղան ԱՓՔԱՖ—ի ալֆորվիլաբնակ երեք անդամներ, յանձինս՝ պարոններ Միշէլ Պուտաքճիի, Եդուարդ Պատուականեանի եւ Սարգիս Լերեանի։
Մատակարար նոր այս մարմինի հովանաւորութեան ներքոյ է, որ Երկուշաբթի, Սեպտեմբեր 1-ին, նորակառոյց մանկապարտէզի դռները լայն բացուեցան 55 երեխաներու առջեւ (այժմ 61), որոնք ջերմօրէն ընդունուելով տեղաւորուեցան, ծիլ, բողբոջ, կոկոն եւ ծաղիկ դասարաններուն մէջ, տնօրէնուհի՝ տիկին Անիէս Մինասի հսկողութեան տակ։ Տիկին Անիէս, անծանօթ դէմք մը չէ «Գէորգ Արապեան–Սուրբ Մեսրոպ» կրթական համալիրի շրջանակին։ Ա՛ն էր որ, երբ տիկին Գարին Լերեան կը ղեկավարէր կրթական համալիրի մատակարարութիւնը, իրագործեց, տնօրէնուհիի հանգամանքով, գոլէժի լման ծրագիրը։ Ծնողներ եւ Ալֆորվիլի հայ բնակչութեան կրթասէր հասարակութիւնը շնորհակալ եղան, որ գլուխ հանեց չորս դասարաններով այդ դժուարին գործը։ Գոլէժի հիմնադրութեան պատմութեան մէջ անջնջելիօրէն արձանագրուած կը մնայ իր անունը ։
Չենք յիշեր գոլէժի յաջողութենէն որքան ատեն ետք, Գարին Լերեան հրաժարական տուաւ ԱԱԺ—ի նախագահութենէն։ Ցաւալին եղաւ այն, որ ասկէ քիչ ատեն ետք, հրաժարեցաւ նաեւ տնօրէնուհի տիկին Անիէս Մինաս։ Հրաժարականին պատճառը գրել՝ այս գրութեան նպատակէն դուրս է։ Ուրախալի է որ այսօր, ան վերադարձաւ եւ ստանձնեց նորակառոյց շէնքին մէջ մանկապարտէզի վերակազմութիւնը։ Գնահատելի վերադարձ մը եւ շնորհաւորելի, որ ողջունուեցաւ յաջողութեան ջերմ մաղթանքներով։
«Մարիամ Արապեան» մանկապարտէզի մանկավարժուհիները.
ձախէն՝ Անի Գալտըլը (կոկոն),
Սօսի Պալատեան (ծիլ եւ բողբոջ),
Սիրան Սվաճեան (բողբոջ)
եւ Ֆապիէնն Կալլուլա (ծաղիկ)։
Կեդրոնը՝ տնօրէնուհի Անիէս Մինաս
Իսկ մանկապարտէզի վերակազմութիւնը անկարելի պիտի ըլլար, եթէ վարժուհիներ Սօսի Պալատեան, Սիրան Սվաճեան, Անի Գալտըլը եւ Ֆապիէն Կալլուլա, յօժարակամ, յանձն չառնէին քաջաբար իրենց օգնականուհիներուն՝ Լուսինէ Յակոբեանի, Նայիրա Աւետիքեանի, Նայիրի Պալեանի եւ Մարինէ Նիկողոսեանի հետ հաստատուիլ նոր շէնքին մէջ եւ գլուխն անցնիլ ծիլ, բողբոջ, կոկոն եւ ծաղիկ դասարաններու իրենց աշակերտուհիներու եւ աշակերտներու դաստիարակչական գործին։ Տպաւորիչ է դէպքը երբ կրթական գործիչներ նուիրուած են սրբազան նպատակին։
Օժանդակ մանկավարժուհիները.
ձախէն՝ Մարինէ Նիկողոսեան (ծաղիկ),
Լուսինէ Յակոբեան (ծիլ եւ բողբոջ),
Նայիրա Աւետիքեան (բողբոջ)
եւ Նայիրի Պալեան (կոկոն),
տնօրէնուհի Անիէս Մինասի հետ (կեդրոնը)։
Մեծ էր ուրախութիւնը ամէնէն շատ ծնողներուն, որոնք երկար ատենէ ի վեր կը սպասէին տեսնել իրենց զաւակներուն փոխադրութիւնը նորակառոյց մանկապարտէզ։ Մեծ էր նոյնպէս ուրախութիւնը մանկավարժուհիներուն, որոնք իսկապէս կը տառապէին նախկին մանկապարտէզի անյարմարութիւններէն, եւ վերջապէս երջանիկ էին աշակերտները իրենց խաղավայրով, լայն ու լուսաւոր դասարաններով։
* * *
«Մարիամ Արապեան» մանկապարտէզի առաջին վերամուտի առաջին օրերուն յաջորդեց Ալֆորվիլի քաղաքապետ՝ պարոն Լիւք Գարվունասի նախաձեռնութիւնը, որ էր կատարել շէնքին պաշտօնական բացումը, Ուրբաթ, Սեպտեմբեր 5, երեկոյեան ժամը 5-ին, քաղաքապետարանի կազմակերպութեամբ։ Հաճելի անակնկալ մըն էր պարոն Գարվունասի այս նախաձեռնութիւնը, որ մեծապէս գնահատուեցաւ ալֆորվիլահայ համայնքին կողմէ։ Յաջորդ օր մամուլը կ՚արձագանգէր տպաւորիչ այս արարողութեան մասին, ուր խօսք առին պարոն Քաղաքապետը, նոր մատակարար միութեան նախագահ՝ պարոն Միշէլ Պուտաքճի եւ ԱՓՔԱՖ—ի քարտուղար՝ պարոն Ժագ—Արա Տէյիրմէնճեան։
«Նոր Յառաջ»-ի Սեպտեմբեր 9-ի թիւի առաջին էջի սիւնակներուն մէջ, հանգամանօրէն նկարագրուած էր օրուան հանդիսութեան յաջողութիւնը, իսկ Սեպտեմբեր 11-ի թիւին մէջ լոյս կը տեսնէր Ժիրայր Չոլաքեանի խմբագրականը։
Կարճ ժամանակուան մէջ, քաղաքապետարանի կողմէ հապճեպ պատրաստուած այս հանդիսութեան, ԱՓՔԱՖ ատեն չունեցաւ հրաւիրելու իր բարերարները, որու համար կը խնդրենք անոնց ներողամտութիւնը։ Մօտիկ ապագային, նախատեսուած է կազմակերպել բարերարներու այցելութեան յատուկ հանդիպումի օր մը, մինչ այդ զետեղուած կ՚ըլլայ յուսանք, առ ի երախտագիտութիւն, «Բարերարաց պատուոյ» ցուցատախտակները։
* * *
Աստուծոյ գոհութիւն մատուցանելու եւ ցնծութեան օր մըն էր «Մարիամ Արապեան» Մանկապարտէզի բացման օրը։
Այս ուրախ առթիւ, ԱՓՔԱՖ—ի պարտքն է իր խորին երախտագիտութիւնը յայտնել բարերարներուն եւ սատարողներուն, որոնք մեկնեցան այս աշխարհէն։ Կ՚ոգեկոչենք յիշատակը, դպրոցաշէն մեծանուն բարերարին՝ ողբացեալ Գէորգ Արապեանի, որուն մէկ միլիոն եւրոյի իշխանական նուիրատւութեամբ սկիզբ առին կառուցման աշխատանքները։ Պարոն Արապեանի երազն էր տեսնել շէնքին աւարտիլը եւ ներկայ գտնուիլ բացման արարողութեան։ Աւա՜ղ… զրկուեցաւ փայփայած քաղցր երազէն…Թերեւս արժանանար վայելելու բացման այդ երջանիկ պահը, եթէ մեր ներքին սնոտի վիճաբանութիւնները կանխած ըլլայինք։ Աւելի քան տարի մը ժամանակ կորսնցուցինք ձեռք ձգելու համար Bail à Construction-ը, որու յաջողութիւնը կը պարտինք Գեղամ Գեւոնեանի պէս կրթանուէր, քաջարի մարտնչող, Եկեղեցւոյ Կրօնական Ընկերակցութեան վարչականի մը։ Իսկ արտօնագիրը ստորագրելու մէջ քաջ եղաւ նոյնպէս, Ծխականի վարչութեան օրուան նախագահ՝ Մանուկ Քիւրտօղլեան։
Եթէ չիրականացաւ, բացման ներկայ գտնուելու Բարերարին երազը, իրականացաւ սակայն իր միւս երազը… ալֆորվիլաբնակ հայ մանկիկները խմբելու հայրական վերաբերումը կրթական նոր օճախի մը երդիքին տակ։
Ի՜նչ փոյթ սիրելի պարոն Արապեան, որ զրկուեցաք բացման հանդիսութեան երջանիկ պահէն… Կարեւորը ձեր ներկայութիւնն է եւ դուք ներկայ էք ամէն օր, սա մանկիկներու սրտերուն մէջ։
Լո՜յս ձեր գերեզմանին…
* * *
Ալֆորվիլի կրթական հայ աշխարհի երկրորդ դէմքը, թող թոյլատրուի ըսել՝ ողբացեալ Կարպիս Ջրբաշեանն է։ 1976-ին հիմնուած Սուրբ Մեսրոպ Կրթարանի հիմնադիրը։ Ան եղաւ նախաձեռնողը, 4 Ռիւ Կոմիտասի վրայ, 3 յարկանի շէնքի կառուցման, իր շուրջ համախմբելով ազնիւ անձերէ բաղկացած, կրթանուէր աշխուժ օգնականներ։ Ասպարէզով՝ գործարար, բայց նկարագրով գրասէր, հայ մշակոյթի սիրահար, պարոն Կարպիս Ջրբաշեան իր յօդուածներով կ՚աշխատակցէր Անդրանիկ Ծառուկեանի «Նայիրի» շաբաթաթերթին, «Յառաջ» օրաթերթին, «Նոր Յառաջ»-ին, եւ որուն գրութիւնները համով—հոտով կը կարդացուէին։
Իր կեանքին մէկ մասը անցուց Հ. Բ. Ը. Միութեան ծոցէն ներս, իսկ մեծ մասը՝ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ վարչական կազմին մէջ։ Հեղինակաւոր ներկայութիւն մըն էր ժողովական ոլորտէն ներս։ Մինչեւ մահը անսակարկ իր ժամանակը յատկացուց հաւատարմօրէն ծառայելով եկեղեցա—վարչական եւ կրթական ծրագրերու։ Հիմնադիր անդամ էր 2008-ին հիմնուած «ԱՓՔԱՖ» միութեան, որուն գանձապահը մնաց առաջին օրէն մինչեւ իր մահը։ Ինչ որ լսեց ԱՓՔԱՖ—ի հակառակորդներէն ԱՓՔԱՖ—ի մասին՝ արհամարհեց, բնաւ կարեւորութիւն չտուաւ այդ զրպարտութիւններուն, որովհետեւ ականատես վկան էր ԱՓՔԱՖ—ի գործունէութեան։ Վերջապէս պարոն Ջրբաշեանին կը պարտինք Սէն գետի ափին բարձրացած «Գէորգ Արապեան» կրթական համալիրի այսօրուան կոթողային երկու կառոյցներու յաջողութիւնը, որովհետեւ պարոն Գէորգին մտերիմ բարեկամը պարոն Ջրբաշեանն էր եւ ա՛ն է որ ծանօթացուց բարերարը համայնքի անդամներուն։
Պարոն Ջրբաշեանին ալ երազն էր տեսնել Մանկապարտէզի բացումը… Դժբախտաբար ան ալ զրկուեցաւ այդ վայելքէն։
ԱՓՔԱՖ—ի վարչութիւնը զգածուած՝ պարոն Ջրբաշեանի անուրանալի այս բարիքէն եւ հայ մշակոյթի հանդէպ մատուցած իր ծառայութենէն, որպէս հիմնադիր Սուրբ Մեսրոպ կրթարանի, անոր պրոնզեայ կիսանդրին՝ որ նուէրն է արձանգործ պարոն Ալպէր Աւետիսեանի, զետեղեց «Մարիամ Արապեան» մանկապարտէզի գլխաւոր մուտքէն ներս։
Հարկս հարկաւորաց, պատիւս արժանաւորաց։
* * *
Տոքթ. Սերժ Սիմոնեան
Ֆրանսա ծնած հայոց երկրորդ սերունդին կը պատկանէր տոքթ. Սերժ Սիմոնեան։ Անբացատրելի հայասիրութիւն մը կար իր մէջ։ Մասնագէտ վիրաբոյժը քաղցր յիշատակներ թողուց իր խնամած հիւանդներուն։ Սփիւռքի մէջ հայու գոյութեան շարունակականութեան հաւատացող մըն էր կազմակերպութեան ճամբով։ Ասոր համար բժշկական բազմազբաղ ժամանակէն գիտէր ատեն ճարել նուիրուելու կազմակերպչական աշխատանքներու։ Եղաւ գլխաւոր հիմնադիրներէն մին Ֆրանսահայ բժիշկներու միութեան՝ ԻՒՄԱՖ—ի։ Մրջիւնի պէս աշխատեցաւ եւ աշխատցուց բժիշկները այդ միութեան ծիրէն ներս։
Տարիներ շարունակ վարեց, նախագահական պաշտօնով, Փարիզի Հայ Առաք. Եկեղեցւոյ Կրօնական Ընկերակցութեան գործերը։ Երկրաշարժի տարին մեծապէս օգտակար հանդիսացաւ աղէտեալներուն, ԷՍ.Օ.ԷՍ Արմենիի եւ ԻՒՄԱՖ—ի ճամբով։ Իր ամէնէն յիշատակելի գործը պիտի մնայ, իբրեւ նախագահ, տասը տարիներու երկայնքին, տնտեսվարութիւնը «Սուրբ Մեսրոպ» Կրթարանին։ Մանկապարտէզի գանձը, ամէն տարեվերջին, առանց պարտքի բազմապատկուած գումարով կ՚աւարտէր։ Կը պատմեն, թէ դարմանուած հիւանդներէն անոնք որոնք փափաքէին անձնական նուէր տալ իրեն, կը թելադրէ եղեր նուէրները տալ Ս. Մեսրոպ Մանկապարտէզին։ Կը հաւատար հայ լեզուի առաքելութեան եւ հաճոյք կը զգար հայերէն խօսելով։ Մայրը՝ հայերէնի ուսուցչուհի, դաստիարակած էր որդին այդ շունչով։ Իր նուիրումը դպրոցի հանդէպ, կու գար նաեւ մօրը յիշատակը յարգելու ազնիւ զգացումէն։
Կեանքի վերջին շրջանին ներդրում ունեցաւ Եան՚ց ակումբի կարիքներուն։ Ակումբ յաճախողները տարբեր համ մը կ՚առնէին երբ տոքթ. Սիմոնեան հոն էր։ ԱՓՔԱՖ—ի անդամները գոհունակութեամբ դիմաւորեցին տոքթորին անդամագրուիլը ԱՓՔԱՖ—ին, պարոն Ջրբաշեանի առաջարկով։ Գանձապահի պաշտօնի հրաւէրը մերժեց, ընդունեց փոխանորդ ըլլալ։ «Պարոն Ջրբաշեանի կենդանութեան միայն փոխանորդութիւնը կ՚ընդունիմ», ըսած էր։ Եւ իբրեւ փոխանորդ օգնեց պարոն Ջրբաշեանին, որու մահէն ետք յօժարեցաւ ստանձնել գանձապահի պաշտօնը։
Յարգանք իր վաստակին եւ յիշատակին։
* * *
Գրիգոր Փափազեան
ԱՓՔԱՖ—ի հիմնադիր անդամ էր նաեւ ողբացեալ Գրիգոր Փափազեան։ Ֆրանսա ծնած առաջին սերունդի զաւակ էր ան։ Բարեկրթութեան, համեստութեան, քաղցրութեան, բայց մա՛նաւանդ, մանաւանդ ծառայութեան տիպար հայորդին էր ան։ Անտրտունջ ծառայեց հայ մշակոյթի բողբոջումին, մարդասիրական, քաղաքական, կրօնական նպատակներու յաջողութեան։ Հակառակ յառաջացած տարիքին, ստանձնեց պատասխանատու պաշտօններ։ Ձեռնհասօրէն վարեց Էս.Օ.Էս. Արմէնիի աշխատանքները, նուիրական բացառիկ այդ գործը։ Ան եղաւ առաջին նախագահը, 2007-ին, նոր հիմնուած Ֆրանսայի Հայոց թեմի թեմական վարչութեան։ Լիովին նուիրուած էր Ալֆորվիլի Գէորգ Արապեան – Ս. Մեսրոպ վարժարանի շէնքերու կառուցման գործին։ Իր բարեկամին՝ պարոն Ջրբաշեանին պէս, հեղինակութիւն մըն էր վարչական կազմին մէջ։ Բացառիկ կերպով կը յարգէին զինք երիտասարդ վարչականները, տեսնելով իր մէջ, հակառակ յառաջացած տարիքին, անկեղծ նուիրումը, անոր կարգապահ ներկայութիւնը աշխատանքներուն, ի խնդիր հայ դպրոցին ու դպրութեան։
ԱՓՔԱՖ իր յաջողութիւնը կը պարտի նաեւ պարոն Փափազեանի նման անշահախնդիր նուիրեալներու աջակցութեան։
Յիշատակն արդարոց, օրհնութեամբ եղիցի։
* * *
«Մարիամ Արապեան» Մանկապարտէզի բացման արարողութեան առթիւ, ԱՓՔԱՖ—ի անդամները իրենց խորին երախտագիտութիւնը կը յայտնեն Յակոբեան ճարտարապետական գրասենեակի տաղանդաւոր ճարտարապետներուն՝ Պերճ Յակոբեանին եւ Միրիամ Յակոբեանին։ Պալատանման երկու հոյակապ կառոյցներ, Սէն գետի ափին, շքեղ հայկականութիւն մը կը կոթողեն շնորհիւ այս երկու ազնուասիրտ ճարտարապետներուն։ Որքա՜ն ժամանակ յատկացուցին, Աստուած գիտէ, այս ծրագրի իրագործման համար։ Հայ լեզուի վերակենդանացման հաւատացող անձնազոհ նուիրեալներու ոգիով տքնեցան անոնք։
Սիրելիներ՝ Պերճ եւ Միրիամ, հարազատ հայորդիներ, դուք այս բոլորը ըրիք նաեւ հայութեան, հայ լեզուի մշտնջենականութեան համար, պատահեցաւ որ ԱՓՔԱՖ—ի անդամներուն հետ դուք ալ ճաշակեցիք անտեղի, դառն խօսքեր։ Եկէք վանենք սա դառնութիւնները, նայինք մեր ապագային, որ պիտի փայլի եւ կը փայլի ձեր նմաններով։ Վայելեցէ՛ք Աստուծոյ օրհնութիւնները…
* * *
Վերջապէս, ԱՓՔԱՖ իր ամենախորին շնորհակալութիւնը կը յայտնէ հայ մշակոյթը քաջալերող միութիւններուն՝ Ֆրանսայի Հայկական Հիմնադրամին, ԱՅՈ, ԻՒՄԱՖ, Մարի Նուպար Բարեկամաց, ԱԳԱՄ, Շէն, Եան՚ց, Ալֆորվիլի Էս.Ա.Ա., Ժընեւի Ազատ, Ֆրանսահայ Կապոյտ Խաչ, Ալֆորվիլի Գափա, Լիոնի Պիւլլիւքեան, Երկլեզու ուսուցման (Էպֆա) կազմակերպութիւններուն, Ալֆորվիլի Քաղաքապետարանին, եւ Տէր եւ Տիկին Արա—Ժագ Տէյիրմէնճեան ընտանիքի միացեալ անդամներուն։ Ինչպէս նաեւ ամենախորին շնորհակալութիւն՝ իր նուիրատուներու իւրաքանչիւրին, տասը եւրոյէն մինչեւ հարիւր հազարներ նուիրողներուն։ ԱՓՔԱՖ հաստատօրէն կը հաւատայ որ այս բոլորի յաջողութեան արմատը ժողովուրդն է, իր ապագային հաւատացող, իր սեփական արժէքները սիրող եւ իր հաւաքական կեանքի յաւերժութեան նայող։
Ժողովուրդէն եկած լուման է որ ամէնէն ծանրը կը կշռէ գանձանակին մէջ։
Կը հրաւիրենք ձեզ, ի մօտոյ, սիրելի նուիրատուներ, «Մարիամ Արապեան» մանկապարտէզի յարկին տակ, ձեզի յայտնելու մեր սրտի խորերէն
ՄԵԾ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ…
Փարիզ, 24 Սեպտեմբեր 2025 ■