«Հիմա սաղ ճիշտն ու սխալը խառնուել ա»

Վերջին օրերուն, Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմութիւնը աշխուժացուցած է իր գործունէութիւնը, յատկապէս յանձինս Արթուր Վանեցեանի («Պատիւ ունեմ» դաշինք) եւ Իշխան Սաղաթէլեանի («Հայաստան» դաշինք), որոնք կը փորձեն ժողովուրդը փողոց իջեցնել, Մայիս 1-ին մեծ ցոյցով մըն ալ Նիկոլ Փաշինեանի՝ վարչապետի պաշտօնէն հեռացումը ձեռք ձգելու ակնկալութեամբ։ 

Ապրիլ 25-էն ի վեր, գլխաւորաբար Երեւանի տարբեր անկիւններուն մէջ, «յանուն փրկութեան Հայաստանի եւ Արցախի», տեղի կ՚ունենան զանազան ձեւի բողոքի շարժումներ, որոնք տեղ-տեղ կ՚աւարտին ոստիկանութեան հետ բախումներով, ձերբակալութիւններով։ 

Եթէ ճիշդ է, որ ոստիկանական շարքերուն մէջ երբեմն կը պատահին նոյնիսկ ծանրակշիռ սայթաքումներ, բայց եւ այնպէս պէտք է նշել, որ բողոքի շարժումին մէջ ալ գրգռող, ոստիկանութեան հրահանգները առ ոչինչ համարող տարրերը անպակաս են, իսկ բարոյագիտութիւնը արդէն շատոնց մէկդի դրուած մանրուք է։ Երկրին բարձրագոյն ղեկավարութեան դէմ անընդունելի բովանդակութեամբ ու ոճով սպառնալիքները, ամէնէն ծանր հայհոյանքները սովորութիւն դարձած են այլեւս։ Եւ ինչպէ՞ս կարելի է օրինակելի վարք ակնկալել շարքային ցուցարարներէն, երբ պարագլուխները իրե՛նք «ցոյց կու տան ճամբան», ինչպէս «ո՞ւմ շունն է Փաշինեանը» (Իշխան Սաղաթէլեան), կամ «այս բոզի տղու երեսից…» (ՀՀԿ-ական Տիգրան Վարդանեան՝ ակնարկելով վարչապետին), ու մասամբ նորին… 

«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան երեսփոխան Վահագն Ալեքսանեան այս վերջին դէպքերուն մասին Ապրիլ 27-ին հետեւեալ գրառումը կատարած է Դիմագիրքի իր էջին.-

«Ակնյայտ է, որ Երեւանում գործում է ջարդարար հայհոյախումբ, որը համակարգւում է քաղաքական գործիչների կողմից։ Եթէ յանկարծ այդ գործիչներից ոմանց թւում է, թէ պատգամաւորական անձեռնամխելիութիւնը իրենց ազատելու է կատարածի ու հրահրածի պատասխանատւութիւնից, ապա նրանց մեծ հիասթափութիւն է սպասւում։ 

Ակնկալում եմ վերջին երեք օրերին ծեծ կազմակերպած, կատարած ու հրահրած անձանց պատասխանատւութեան ենթարկումը՝ ԱՆԿԱԽ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԻՑ»։

Նոյն օրը, իր մէկ այլ գրառման մէջ ալ, ան կ՚ըսէ.-

«Երէկ լսեցի պատերազմում զոհուած հերոսների ծնողներից մի քանիսի ելոյթը ընդդիմադիրների ցոյցի ժամանակ։ 

Կարմիր թելով անցնում էր միտքը. “Տղաս ասաց, որ իրեն ասել են, որ Նիկոլը հողերը տուել ա, կռուելն իմաստ չունի”։ 

Ու նման պնդում անում են նաեւ շատ ողջ մնացած տղաներ, պնդում են, որ իրենց եւս փորձել են համոզել դրանում, շատ դէպքերում յաջողել են, շատ դէպքերում՝ ոչ։ 

Պատրաստւում եմ առաջարկել, որ քննիչ յանձնաժողովը լսի բոլոր նման պնդում անող տղաներին, քննի թէ՝ ումից են լսել այդ պնդումը, ո՞վ է տարել այդ դաւաճանական քարոզը պատերազմի ժամանակ, ո՞ւմ հարազատը՝ եղբայրը, որդին, բարեկամը, ու փորձել հասկանալ, թէ այդ քարոզը տարածների հարազատներն ու բարեկամները կամ ինքն անձամբ, օրինակ՝ նոյեմբերի 9-ին եղե՞լ է շէնքեր գրաւող խմբի մէջ, հիմա ներգրաւուա՞ծ են ընդդիմութեան «ազգափրկման» շարժման մէջ։ 

Էս ամէնի սարսուռը նրանում է, որ նոյն դաւաճանական քարոզով, որով փորձել են խաբել ու պարտութեան ու կորուստների տանել տղաներին, հիմա նոյն քարոզը անում են այդ տղաների ծնողների մէջ։ 

Ցանկացած մէկը, ով պատերազմի ժամանակ փորձել է զինուորին համոզել, որ վարչապետը կամ ուրիշ մէկը հողերը տուել է, կռուելն իմաստ չունի՝ կա՛մ վարձատրուել է Ադրբեջանի կողմից, կա՛մ վարձատրուել է մի ուրիշ կենտրոնից, որը գտնում էր, որ պատերազմում Հայաստանի պարտութիւնը իր համար պատուհաններ է բացում։ Ու բոլոր նմանները պիտի պատասխան տան»։

Եւ, իր յաջորդ գրառման մէջ ալ.-

«Դաշնակցական պատգամաւոր Գեղամ Մանուկեանի եղբայրը՝ գեներալ Դաւիթ Մանուկեանը, որ Պաշտպանութեան բանակի հրամանատարի տեղակալ էր, պատերազմի ժամանակ եղել է Հադրութի ուղղութեան պատասխանատուն։ 

Հիմա, երբ Գեղամ Մանուկեանը, Իշխան Սաղաթէլեանը, միւս դաշնակցականներն ու հանրապետականներն ու չեկիստ գեներալները ասում են՝ Հադրութը դաւաճանաբար յանձնուել է, զոհուածների ծնողներն ասում են՝ որ իրենց տղաներին ասել են “Նիկոլը հողերը ծախել է, կռուելն իմաստ չունի”.- 

Կարո՞ղ է պատահել, որ դաւաճանաբար յանձնողը ու կռուող տղերքին նման բան ասողը, յետոյ Երեւանում վարչապետին դաւաճան ասողը իրար հետ փոխկապակցուած են աւելի քան՝ թւում է։ 

Այս բոլոր հարցերը, իհարկէ, քննուելու են քննիչ յանձնաժողովում, տղերքը պատմելու են, թէ իրենց ովքեր են ասել էդ դաւաճանական տեքստերը, ովքեր են համոզել չկռուել ու թէ ովքեր են այդ ասողների հարազատներն ու քաղաքական տէրերը»։

*  *  *

Այս կատարեալ խառնարանին մէջ, խե՜ղճ քաղաքացին, որ դեռ ցաւերը թարմ, հիմա ալ ամէն ժամ նոր բան մը կը լսէ՝ դեռ ժամ մը առաջ լսածին հակասող, այլեւս ուղեկորոյս՝ շլմորած է, ինչպէս՝ ընդդիմութեան ցոյցերուն մասին փողոցի անցորդներուն կարծիքը շօշափող տեսանիւթին մէջի տատիկը, որ կ՚ըսէ.- «Հիմա սաղ ճիշտն ու սխալը խառնուել ա»։ ■