Հայաստանի երրորդ Հանրապետութիւնը Սեպտեմբեր 21-ին կը նշէ անկախութեան 34-րդ տարեդարձը: 34 տարի առաջ հայ ժողովուրդը իր վճռական «Այո՛»-ն ըսաւ Հայաստանի անկախութեան: Երկրին չափահաս բնակչութեան 95%-ին մասնակցութեամբ տեղի ունեցած հանրաքուէին՝  ընտրողներու 99,5%-ը դրական պատասխան տուաւ «Համաձա՞յն էք, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը ըլլայ ժողովրդավարական անկախ պետութիւն` Խորհ. Միութեան կազմէն դուրս» հարցումին: Երկու օր ետք` Սեպտեմբեր 23-ին, երկրի Գերագոյն խորհուրդը Հայաստանը հռչակեց անկախ, ինքնիշխան հանրապետութիւն:

Վարչապետ Փաշինեանի ուղերձը Անկախութեան տօնին առիթով

«Սիրելի՛ ժողովուրդ,

Հայաստանի Հանրապետութեան սիրելի՛ քաղաքացիներ,

Այսօր նշում ենք Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 34-րդ տարեդարձը։ 1991 թուականի Սեպտեմբերի 21-ին հանրաքուէի դրուեց հետեւեալ հարցը․ “Համաձա՞յն էք, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը  լինի անկախ ժողովրդավարական պետութիւն՝ ԽՍՀՄ կազմից դուրս” եւ մեր ժողովրդի, ընտրողների 94 տոկոսը պատասխանեց  “այո՛”  եւ այսպիսով հիմնադրուեց Հայաստանի Երրորդ Հանրապետութիւնը։

Հանրաքուէին մասնակցած եւ անկախութեանն “այո՛” ասած քաղաքացիներն ինչի՞ մասին էին երազում իրենց քուէարկութեան պահին։ Այսպիսի վիճակագրութիւն չկայ, բայց վստահաբար, մեր այդ հայրենակիցներին առաջնորդել է ազատ, խաղաղ, բարեկեցիկ, երջանիկ պետութիւն կառուցելու բնական մղումը։

Երրորդ Հանրապետութեան կեանքը, ցաւօք, այդպիսին չստացուեց․ շրջափակումը, պատերազմը, տնտեսական անկումը, արտագաղթը թոյլ չտուեցին անկախութեան հանրաքուէի երազանքն իրականութիւն դարձնել։ Բայց նոյնիսկ ամենադժուար ու ողբերգական օրերին, որ ապրել է Երրորդ Հանրապետութիւնը, այդ երազանքը թէկուզ խամրել, բայց երբեք չի մարել մեր քաղաքացիների աչքերում, մտքում եւ հոգում։

2025 թուականի Օգոստոսի 8-ին հաստատուած խաղաղութեամբ այդ երազանքը կրկին իրենով լցրել է Հայաստանի Հանրապետութիւնը, եւ մեր պարտքն է նախ փայփայել, ապա եւ իրականութիւն դարձնել այն։ Տառապանքների ու զոհողութիւնների միջով անցնելով՝ այսօր, ահա, մենք այս կէտին ենք հասել եւ սրա մասին է Չորրորդ Հանրապետութեան հաստատման օրակարգը, երազանքի կատարման հնարաւորութիւնն այլեւս երբեք բաց չթողնելու մասին։ Անկախ, ինքնիշխան, ժողովրդավարական, խաղաղ, պաշտպանուած, զարգացած, ազատ եւ երջանիկ Հայաստանն, ահա, նորածին մանուկի նման մեր խնամքին է սպասում։ Ու մենք՝ բոլորս, սիրելի՛ ժողովուրդ, Հայաստանի Հանրապետութեան սիրելի՛ քաղաքացիներ, հայրութիւն ու մայրութիւն պիտի անենք նրան։ Մենք ինքներս մեզ պիտի հայրութիւն ու մայրութիւն անենք՝ հասկանալով, որ 21-րդ դարի առաջին քառորդում մեր ճակատագրի ղեկը, ահա, մեր ձեռքերում է իրապէս, եւ այդ ղեկը մենք մեր ձեռքից այլեւս երբեք չպիտի բաց թողնենք։ 

Սիրելի՛ ժողովուրդ, Հայաստանի Հանրապետութեան սիրելի՛ քաղաքացիներ,

շնորհավորում եմ բոլորիս Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան տօնի առիթով։

Փա՛ռք նահատակներին եւ կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը»։