Փաշինեան խօսած է նաեւ Արցախի կարգավիճակի նշաձողը «քիչ մը իջեցնելու» մասին

Ապրիլ 13-ին, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան Ազգային ժողովին մէջ, կառավարութեան 2021 թուականի ծրագրի իրագործման ընթացքին եւ արդիւնքներուն վերաբերեալ ներկայացուցած է ծաւալուն զեկոյց մը։

Ան անդրադառնալով Արցախի կարգավիճակի հարցին, նշած է, թէ՝ «մեզ համար չափազանց կարեւոր է հայաստանեան դիրքորոշումների միջազգային օրինականութեան ամրապնդումը»:

“Այս առումով էական է այն դատական հայցի հանգուցալուծումը, որ Հայաստան 2021 Սեպտեմբեր 16-ին ներկայացրել է Արդարադատութեան միջազգային դատարան՝ ընդդէմ Ադրբեջանի: Հայցը հիմնուած է ցեղային խտրականութեան բոլոր ձեւերի վերացման մասին համաձայնագրին վրայ, եւ մենք յոյս ունենք, որ հայցի հանգուցալուծումը, որը ցաւօք, շատ արագ չի լինի, էական գործօն կը դառնայ Լեռնային Ղարաբաղի Հայութեան իրաւունքների պաշտպանութեան ոլորտում եւ կը բարձրացնի ԼՂ կարգավիճակի մասին միջազգային հանրութեան ունեցած պատկերացումների նշաձողը”,– ըսած է վարչապետը:

Ան յայտարարած է նաեւ Արցախի կարգավիճակի նշաձողը «քիչ մը իջեցնելու» մասին.-

“Այսօր միջազգային հանրութիւնը մեզ յստակ ասում է՝ լինել աշխարհի միակ երկիրը, որ երկկողմ մակարդակում չի ճանաչում Թուրքիայի դաշնակից Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականութիւնը մեծ վտանգ է ոչ միայն Արցախի, այլեւ Հայաստանի համար:

Այսօր միջազգային հանրութիւնը մեզ կրկին ասում է՝ մի փոքր իջեցրէք Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցում ձեր նշաձողը եւ միջազգային մեծ կոնսոլիդացիա (ամրապնդում – «ՆՅ») կ՚ապահովէք Հայաստանի եւ Արցախի շուրջ:

Հակառակ դէպքում, ասում է միջազգային հանրութիւնը, խնդրում ենք մեզ վրայ յոյս չդնել, ոչ թէ այն պատճառով, որ մենք չենք ուզում ձեզ օգնել, այլ այն պատճառով, որ մենք չենք կարող ձեզ օգնել”։

Այնուհետեւ, վերադառնալով Ազէրպայճանի վարած ցեղապաշտ քաղաքականութեան նիւթին՝ ՀՀ վարչապետը դիտել տուած է, թէ անոր կարեւորագոյն ապացոյցներէն մէկը հայկական եկեղեցիներու վրայէն հայկական արձանագրութիւնները վերացնելու աշխատանքային խումբին ձեւաւորումն է՝ Ազէրպայճանի Մշակոյթի նախարարութեան մէջ:

“Այս բոլոր փաստերը մենք մանրամասնօրէն պիտի օգտագործենք Արդարադատութեան միջազգային դատարանում: Այդ փաստերը պիտի դարձնենք Լեռնային Ղարաբաղի Հայութեան իրաւունքների պաշտպանութեան առկայ կառոյցների գործարկման անհրաժեշտութեան հիմնաւորում:

Եւ ի հարկէ, այդ փաստերը պիտի օգտագործենք խաղաղութեան բանակցութիւններում մեր դիրքորոշումները հիմնաւորելու եւ դրանց միջազգային օրինականութիւնը ապահովելու համար”,– ընդգծած է Փաշինեան:

“Կարգավիճակը տուեալ իրադրութեան մէջ ոչ թէ նպատակ է, այլ միջոց՝ 

ապահովելու ԼՂ Հայութեան անվտանգութիւնն ու իրաւունքները”

“Եթէ նախկինում մենք հիմքում դնում էինք Ղարաբաղի կարգավիճակը՝ դրանից բխեցնելով անվտանգութեան երաշխիքներն ու իրաւունքները, այժմ հիմքում դնում ենք անվտանգութեան երաշխիքներն ու իրաւունքները, դրանից բխեցնելով կարգավիճակը: Այլ կերպ ասած՝ մենք արձանագրում ենք, որ կարգավիճակը տուեալ իրադրութեան մէջ ոչ թէ նպատակ է, այլ միջոց՝ ապահովելու Լեռնային Ղարաբաղի Հայութեան անվտանգութեւնն ու իրաւունքները”,– շեշտած է վարչապետը:

“Մենք արձանագրել ենք, որ Հայաստանը երբեք Ադրբեջանից տարածքային պահանջներ չի ունեցել եւ Ղարաբաղի հարցը ոչ թէ տարածքի, այլ իրաւունքի հարց է: Եւ հետեւաբար, մենք արձանագրել ենք, որ Հայաստանի համար սկզբունքային նշանակութիւն ունեն Ղարաբաղի Հայութեան անվտանգութեան երաշխիքները, նրանց իրաւունքների եւ ազատութիւնների ապահովումը, եւ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի յստակացումը”,– աւելցուցած է ան:

«ՀԱՊԿ-ի արձագանգը՝ Սոթք-Խոզնավար հատուածին մէջ Ազէրպայճանի ներխուժման գծով, այդ կազմակերպութեան ձախողութիւնն է»

Վարչապետը իր ելոյթին անդրադարձած է նաեւ 2021-ի ընթացքին կառավարութեան ձախողումներուն, իբրեւ այդպիսին յիշատակելով 2021 Մայիս 12-ի ազէրպայճանական ստորաբաժանումներու ներխուժումը Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածք՝ Սոթք-Խոզնավար հատուածին մէջ: Փաշինեան այդ նկատած է Հայաստանի կառավարութեան եւ զինուած ուժերու ձախողումը, սակայն աւելցուցած է, թէ այդ գործողութեան գծով ՀԱՊԿ-ի արձագանգն ալ այդ կազմակերպութեան ձախողութիւնն է։

“Ի հեճուկս գոյութիւն ունեցող ընթացակարգերի, ՀԱՊԿ-ն մինչեւ օրս խնդրոյ առարկայ հատուածում դիտորդութիւն իրականացնելու որոշում չի կայացրել՝ արդարացնելով երկար տարիներ հայ հանրութեան շրջանում առկայ մտավախութիւնը, թէ Հայաստանի անվտանգութեան համակարգի համար կարեւորագոյն նշանակութիւն ունեցող այդ կազմակերպութիւնը անհրաժեշտ պահին ոչինչ չի ձեռնարկի, մնալով դիտորդի կարգավիճակում: Փաստն այն է, որ մինչեւ օրս ՀԱՊԿ-ն նոյնիսկ դիտորդի կարգավիճակում որեւէ ձեւով այս իրավիճակը չի հասցէագրել”,– ըսած է վարչապետը։

Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու կարգաւորման մասին.–

«Գործընթացը պէտք է տեղի ունենայ առանց նախապայմանի, եւ մենք աշխատանքը շարունակում ենք այդ տրամաբանութեամբ»

Ակնարկելով Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու կարգաւորման հարցին, Փաշինեան յայտնած է.-

“Եթէ Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ յարաբերութիւնների կարգաւորման գործընթացն արագ արդիւնքներ չունենայ, մեծ է հաւանականութիւնը, որ այն կը լճանայ. կողմերը պայմանաւորուել են, որ գործընթացը պէտք է տեղի ունենայ առանց նախապայմանի եւ հայկական կողմը շարունակում է հէնց այդ տրամաբանութեամբ”։

Ան շեշտած է, թէ միժամանակ այդ տրամաբանութեամբ պէտք է շարունակուի խօսակցութիւնը եւ դառնայ երկխօսութիւն:

«Հայրենասիրութեան նախատիպը պէտք է բնաշրջում ապրի և դառնայ պետականասիրութեան նախատիպ»

Իր ներկայացուցած զեկոյցի ընթացքին, ՀՀ վարչապետը անդրադառնալով խաղաղութեան օրակարգին, ի միջի այլոց, նշած է.-

“Ժողովուրդը պէտք է համախմբուի խաղաղութեան օրակարգի շուրջ եւ խաղաղութեան օրակարգը առաջ տանող կառավարութեան շուրջ։ Կարծում եմ, որ ակնյայտ է, որ այդ ճանապարհը այլընտրանք չունի”։

Երկրի ղեկավարին խօսքով՝ այդ օրակարգի հռչակումը չի նշանակեր, որ կը կարողանան յաջողութեան հասնիլ, որովհետև ատոր համար կը պահանջուի կրկնակի, եռակի, քառակի ջանքեր։

“Բայց մենք պէտք է նաեւ տեսնենք մարտահրաւէրները, պէտք է մեր պատմութիւնից էլ դասեր քաղենք, մեր վերջին շրջանի պատմութիւնից էլ դասեր քաղենք։ Եւ, այո՛, պետութեան շահը պէտք է դառնայ ամէն ինչի առանցքն ու ողնաշարը։ Պատերազմից յետոյ մի այսպիսի նախադասութիւն եմ ասել, որ պատերազմը ցոյց տուեց հայրենասիրութեան մեր նախատիպի բացերը։ Լաւ, պէտք է, ի վերջոյ, իրար երեսի նայենք ու ասենք, թէ այդ ինչպէս է բոլոր հնարաւոր ծննդեան և կնունքի արարողութիւնների ժամանակ յոտնկայս բանակի եւ զինուորների կենացն ենք խմում, բայց ո՛չ բոլոր երեխաներն էին մեծ հաճոյքով գնում բանակ։ Սրանք թեմաներ են, որոնց պէտք է առերեսուենք։ Հայրենասիրութեան նախատիպը, եթէ շատ կոպիտ ասեմ, պէտք է բնաշրջում ապրի եւ դառնայ պետականասիրութեան նախատիպ։ Սա է իմ ընկալումը”,– եզրակացուցած է Փաշինեան։

«Կարող էինք կանխել պատերազմը, բայց կ՚ունենայինք նոյն այս վիճակը,
ի հարկէ, առանց զոհերի»

Վարչապետը անդրադարձած է նաեւ ընդդիմութեան՝ իշխանութեան ուղղուած հարցադրումին, թէ՝ ինչպէ՞ս եղաւ, որ 2019-ին թակարդ ինկան: 

“Թակարդն ընկնելն էլ ի՞նչն է, որ մի բանակցային փաթեթ է յայտնւում, որով Հայաստանից ակնկալւում է, որ 7 շրջանը յանձնուի Ադրբեջանին: Սերժ Սարգսեանն ասում է՝ ո՞նց եղաւ, որ թակարդի մէջ ընկանք. մենք թակարդի մէջ չենք եղել, այդ թղթում արձանագրուել է այն, ինչի մասին Սերժ Սարգսեանը յայտարարել է այս ամպիոնից, դա իր վերջին բանակցութիւնների արդիւնքն է եղել, որովհետև 2019-ի դրութեամբ մենք բանակցութիւն սկսած էլ չենք եղել: 2019-ի դրութեամբ, երբ այդ փաստաթուղթը մեր սեղանին է դրուել, մենք այդ պահին դեռ բովանդակային բանակցութիւնների մասին չենք խօսել ընդհանրապէս”,– յայտարարած է Փաշինեան:

Հարցումին՝ թէ կրնայի՞ք կանխել պատերազմը, վարչապետը պատասխանած է.-

“Կարող էինք կանխել պատերազմը, որի արդիւնքում մենք կ՚ունենայինք այս նոյն վիճակը, ի հարկէ՝ առանց զոհերի: Այս նոյն վիճակը՝ բոլոր հարցերով, բոլոր նրբութիւններով: Բաներ կան, որ ես հիմա չեմ կարող հրապարակային ասել, որովհետեւ դրանով մեր ապագայ բանակցութիւններին կը վնասեմ”:

«Լաչինի միջանցքին մէջ ստուգման որեւէ գործառոյթ նախատեսուած չէ»

Ազգային ժողովին մէջ իր ելոյթին՝ վարչապետը տարակուսանք յայտնած է, որ Հայաստանի խորհրդարանի խումբ մը ընդդիմադիր երեսփոխաններուն՝ ռուս խաղաղապահները չեն թոյլատրած մուտք գործել Արցախ։

“Այդ գործելակերպը հակասում է Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնութեան այն դրոյթին, որ Լաչինի միջանցքը հէնց դրա համար է նախատեսուած՝ որ ապահովի Լեռնային Ղարաբաղի ու Հայաստանի կապը։ Միջանցքում ստուգման որեւէ գործառոյթ նախատեսուած չէ, առաւել եւս, ԱԺ պատգամաւորների տեղաշարժը արգելելու կամ արգելափակելու համար”,– յայտնած է Փաշինեան։