Ուքրաինա­յի Թեր­նո­պիլ շրջա­նի Եազ­լո­վեց գիւ­ղին մէջ յայտնա­բերուած է հայ վար­պետնե­րու կեր­տած 414-ամեայ եզա­կի եւ հա­զուա­գիւտ ջրա­բաշ­խա­կան կա­ռոյց մը, որ կը հան­դի­սանայ հայ­կա­կան ժա­ռան­գութեան ու­շագրաւ կտոր մը եւ տա­րածաշրջա­նի հայ­կա­կան ճար­տա­րագի­տու­թեան ամե­նահին ու ամե­նազար­գա­ցած օրի­նակ­նե­րէն մէ­կը։

Ուքրաինա­յի Հա­յոց միու­թիւնը կը յայ­տա­րարէ, թէ հե­տազօ­տող­ներ պա­տահա­բար գիւ­ղին մա­ռան­նե­րէն մէ­կուն մէջ յայտնա­բերած են հայ վար­պետնե­րու ձեռ­քով 1611-ին կա­ռու­ցուած հայ­կա­կան ջրհոր մը եւ հաս­տա­տած, որ ան բարդ ճար­տա­րագի­տու­թեամբ ջրա­բաշ­խա­կան հա­մակարգ մըն է։

Կա­ռոյ­ցը մնա­ցած է գրե­թէ ան­յայտ աւե­լի քան չորս դար, քա­նի որ անոր մեծ մա­սը կը գտնուի գետ­նին տա­կը։ Դուրսէն ան կ՚երե­ւի որ­պէս թու­ճէ (fonte) խո­ղովա­կով պարզ քա­րապատ աղ­բիւր մը, սա­կայն հե­տազօ­տող­նե­րը բա­ցայայ­տած են, որ այս հա­մեստ ար­տա­քինին տակ կը գտնուի ջրա­բաշ­խա­կան բարդ հա­մակարգ մը, որ հզօր բնա­կան աղ­բիւրէ մը ջու­րը կ՚ուղղէ դէ­պի ստո­րերկրեայ ջրամ­բար մը, նախ­քան անոր դուրս հո­սիլը։

Աղ­բիւրին պա­տին վրայ պահ­պա­նուած է լա­տինե­րէն եւ հա­յերէն ար­ձա­նագ­րութիւննե­րով քան­դա­կուած քա­րէ սա­լիկ մը։ Ար­ձա­նագ­րութիւ­նը կ՚ըսէ.

«Հայ Յա­կոբը շի­նեց զայս 1611-ին՝ հա­սարա­կու­թեան բա­րօրու­թեան հա­մար։ Այս խա­չը եւ կա­ռու­ցուած աղ­բիւրը Յա­կոբի եւ իր եղ­բօր՝ Ստե­փանի գործն են։ Աբ­րա­համ քար­տա­շը իր ար­հեստը նուիրու­մով կա­տարեց»։

Սա­լիկին վե­րեւի մա­սին մէջ պատ­կե­րուած է թե­ւերը տա­րածած ար­ծիւ մը, որուն տակ կը կանգնի բարդ եւ ան­սո­վոր ծաղ­կա­յին զար­դա­նախ­շե­րով խաչ մը՝ հայ­կա­կան միջ­նա­դարեան քա­րագոր­ծութեան կնի­քը հան­դի­սացող։

Պատ­մա­բան­ներն ու հե­տազօ­տող­նե­րը կը հա­ւատան, որ Եազ­լո­վեցի հայ ար­հեստա­ւոր­նե­րը կրնան նաեւ իրենց ներդրումն ու­նե­ցած ըլ­լալ այլ տե­ղական յու­շարձան­նե­րու մէջ, նե­րառեալ Սուրբ Աս­տուածած­նի Վե­րափոխ­ման եկե­ղեց­ւոյ քան­դա­կուած զար­դա­րանքնե­րը եւ հին բեր­դին դար­պասնե­րը, ինչ որ կը վկա­յէ տա­րածաշրջա­նին մէջ հայ հա­մայնքիերկարամեայներկայութեանուանորանդամներուվարպետութեանմասին։