Գիւմրիի մէջ բացուած է իր տեսակով եզակի թանգարան մը, ուր հնաոճ իրերն ու կահոյքը առաստաղին ամրացուած են:
“Տունը վարձել ենք, շատ վատ վիճակում էր, կարգի ենք բերել ու որոշել այս կերպ պահպանել ոչ միայն տունը, այլեւ տան հնութիւնները”,– նշած է թանգարանի հիմնադիր Ցոլակ Վարդանեան՝ ներկայացնելով հաւաքածոյի ամէնէն հին կահոյքը՝ 1896 թուականի պահարանը։ Ան տեղեկացուցած է, որ թարգարանի միւս իրերը կամ հարազատներէն ձեռք բերած են, կամ ալ գնած են։
“Եթէ թանգարանի մի սենեակում ալեքսանդրապոլեան ժամանակաշրջանի իրերն են, միւսում՝ խորհրդային: Տան ներկայի տարածքը՝ յարակից տներով ու բակով, պատկանել է Ալեքսանդրապոլի մեծահարուստ Տէր-Մարտիրոսեանին, ով՝ որպէս բարերար, Նիկոլայ ցարից ստացել է յատուկ հաւաստագիր, ինչի մասին վկայում է տան կամարի վրայ պատկերուած հարթաքանդակը: Խորհրդային տարիներին տունը տրամադրել են տարբեր ընտանիքների: Այս տունն ինքն իրեն պատմութիւն է ու քանի որ 19-րդ դարի կէսերի կառոյց է ու շատ գեղեցիկ, որոշեցինք հէնց այստեղ պահպանել այդ պատմութիւնը: Տարածքը մաքրեցինք, ներքին յարդարում արեցինք՝ ձեռք չտալով շէնքի արտաքին տեսքին: Զուգահեռ, որոշեցինք պահպանել տան հին իրերը, նաեւ աւելացնելով նորերը”,– յայտնած է թանգարանի տնօրէնուհի Նաիրա Վարդանեան, աւելցնելով, որ՝ երբ տունը նոր վարձած են, ան լեցուն էր տարբեր ապրանքներով եւ որպէսզի իրենք կարողանան նորոգութիւններ ընել՝ տան իրերը ամրացուցած են առաստաղին։ “Հէնց այսպէս էլ ծնուեց «Թարս ու շիտակ» թանգարանի գաղափարը”,– աւելցուցած է ան։
Նշենք, թէ կարճ ժամանակի ընթացքին թանգարանը արդէն գրաւած է գիւմրեցիներու եւ զբօսաշրջիներու հետաքրքրութիւնը։
