Լեւոն Տէր-Պետրոսեան. «Եթէ հայ ժողովուրդը հզօր Ռուսաստանի կայսրին յաղթահարեց, Նիկոլի նման մի ազգադաւն ու սրբապիղծն ինչ է, որին չյաղթահարի»

Յունիս 12-ին, Հա­յաս­տա­նի առա­ջին նա­խագահ Տէր-Պետ­րո­սեան գրած է հե­տեւեալը.

«20-րդ դա­րի սկզբին, այն է՝ 1903 թուակա­նին, Ռու­սաստա­նի կայսր Նի­կոլայ երկրոր­դը օրէնք ըն­դունեց Հա­յոց եկե­ղեցու գոյ­քի բռնագ­րաւման եւ հայ­կա­կան դպրոց­նե­րի փակ­ման մա­սին։ Դա բո­ղոքի եւ ընդվզման մի այնպի­սի ալիք առա­ջաց­րեց հայ ժո­ղովրդի բո­լոր խա­ւերում, ակա­մայ խթա­նելով հայ­կա­կան ազ­գայնա­կանու­թեան ձե­ւաւո­րու­մը, որ կայսրը ստի­պուած եղաւ 1905 թուակա­նին չե­ղար­կել այդ օրէն­քը։ Եթէ հայ ժո­ղո­վուրդը հզօր Ռու­սաստա­նի կայսրին յաղ­թա­հարեց, Նի­կոլի նման մի ազ­գա­դաւն ու սրբա­պիղծն ինչ է, որին չյաղ­թա­հարի»։

Իշ­խա­նու­թեան ճա­կատի հա­կազ­դե­ցու­թիւնը

Լ. Տէր-Պետ­րո­սեանի այս գրա­ռու­մին դէմ ան­մի­ջապէս հա­կազ­դե­ցու­թիւններու տարափ մը ծայր առած է  իշ­խա­նու­թեան ճա­կատէն, ըն­կե­րային ցան­ցե­րու վրայ։ 

Այսպէս, Ազ­գա­յին ժո­ղովի «Քա­ղաքա­ցիական պայ­մա­նագիր» խմբակ­ցութեան ղե­կավար Հայկ Կոն­ջա­րեան, ակ­նարկե­լով Լ. Տէր-Պետ­րո­սեանին եւ Գա­րեգին Բ. կա­թողի­կոսին, գրած է.

«Ո՞վ է աւե­լի մեծ յան­ցանք գոր­ծել սե­փական ժո­ղովրդի հան­դէպ` ընտրա­պի՞ղծը, ով գո­ղացել է ժո­ղովրդի ընտրու­թիւնը, նրան մատ­նել աղ­քա­տու­թեան ու պանդխտու­թեան` սե­փական ժո­ղովրդին դնե­լով գի­շատիչ թա­լան­չի­ների երա­խում: 

Թէ՞ սրբա­պիղ­ծը, ով այդ նոյն թա­լան­չի­ների հետ ուս-ու­սի տուած` մարդկանց դժբախ­տութեան եւ աղ­քա­տու­թեան վրայ կա­ռու­ցել է սե­փական սրբա­պիղծ գո­յու­թիւնը»։

*  *  *

ՀՀ վար­չա­պետի աշ­խա­տակազ­մի ղե­կավար Արա­յիկ Յա­րու­թիւնեան կա­տարած է հե­տեւեալ գրա­ռու­մը.

«Այ­սօր Լե­ւոն Տէր-Պետ­րո­սեանը երես­պաշտու­թեան մաս­տեր կլաս է արել»։

Ապա, մէջ­բե­րելով Հա­յաս­տա­նի առա­ջին նա­խագա­հի վե­րոն­շեալ յայ­տա­րարու­թիւնը՝ շա­րու­նա­կած է.

«Սրա­նով նա փաս­տօ­րէն հա­ւասար­կութեան նշան է դնում վար­չա­պետի ու հայ ինքնու­թեան դէմ յան­ցանք գոր­ծած ռուս կայ­սեր մի­ջեւ։ Սա ասում է մի մարդ, որը նո­րան­կախ Հա­յաս­տա­նի նաեւ կա­թողի­կոսա­կան ընտրու­թիւննե­րի ԿԵՂԾՄԱՆ ԿՆՔԱ­ՀԱՅՐՆ է՝ Վա­նօնե­րի մի­ջոցով։ Այսպի­սի խայ­տա­ռակու­թիւններ գոր­ծած մար­դը պէտք է պար­զա­պէս լռի։ Նրան ու իր հե­տեւորդնե­րին թւում է, թէ մարդկանց յի­շողու­թիւնը կարճ է։ Լսէք Տի­րան սրբա­զանին ու ԼՏՊ-ի էջն էլ փա­կենք ընդմիշտ»:

*  *  *

Ազ­գա­յին ժո­ղովի փոխ­նա­խագահ Ռու­բէն Ռու­բի­նեան ալ գրած է.

«Սա է Լե­ւոն Տէր-Պետ­րո­սեանի, Ռո­բերտ Քո­չարեանի, Սերժ Սարգսեա­նի, Կտրիճ Ներ­սի­սեանի, Մի­քայէլ ար­քե­պիս­կո­պոս Աջա­պահ­եա­նի, Բագ­րատ «օտա­րերկրեայ ու­ժա­յին կենտրոն­նե­րի» ազ­դե­ցու­թեան գոր­ծա­կալ Գալստա­ն­եանի ու Կո­մու­նիստա­կան ին­տերնա­ցիոնա­լի երա­զած Հա­յաս­տա­նը։ 

Մենք սա թոյլ չենք տա­լու։ Ես սա թոյլ չեմ տալու»։ ■