«Նեմեսիս» յուշարձանի տեղադրման մասին. «Կայացուել է սխալ որոշում»

Փրակայի մէջ, «Ազատութիւն» լրասփիւռին տուած հարցազրոյցին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան, պատասխանելով հարցումին, թէ որո՞նք են Հայաստանի եւ Ազերպայճանի Արտաքին գործոց նախարարներուն միջեւ Ուաշինկթընի մէջ տեղի ունեցած բանակցութիւններուն ընթացքին տարակարծութեան տուն տուող հարցերը՝ ըսած է, թէ առանցքային տարակարծութիւնները կը վերաբերին Լեռնային Ղարաբաղին, բայց միայն այդ չէ։

“Չնայած Պրահայում եւ Սոչիում եղել է արձանագրումը, որ Հայաստանը եւ Ադրբեջանը ճանաչում են միմեանց տարածքային ամբողջականութիւնը, բայց մենք խաղաղութեան պայմանագրի նախագծի մէջ դեռեւս չենք կարողանում համաձայնութեան հասնել ա՛յն ձեւակերպումների շուրջ, որոնք մեզ վստահութիւն կը տան, որ Ադրբեջանը ճանաչում է Հայաստանի 29 հազար 800 քառակուսի կմ. տարածքային ամբողջականութիւնը”,– ըսած է վարչապետը։

Ան ընդգծած է, որ տարընթերցումներ կան, որոնք կը շարունակեն գոյատեւել, ինչ կը վերաբերի Լեռնային Ղարաբաղի Հայերու իրաւունքներու հասցէագրման հարցին: 

“Յաջորդ կարեւորագոյն հարցը այն է, որ որեւէ պայմանագիր, նոյնիսկ ամէնէն յստակ  գրուածները ունենում են տարընթերցումներ. ինչպէ՞ս պէտք է այդ տարընթերցումները լուծուեն: Սահմանազատման գործընթացի հետ կապուած խնդիր կայ, շատ կարեւոր խնդիր է ի վերջոյ` խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրումից յետոյ խաղաղութեան երաշխաւորման հարցը: Նկատի են առնւում ե՛ւ միջազգային գործիքակազմերը, ե՛ւ տեղայինը, մասնաւորապէս, զօրքերի եւ ուժերի դիրքաւորման հետ կապուած հարցերը` ով որտե՛ղ, ինչպէ՛ս պէտք է դիրքաւորուի, արդեօք մենք չպէտք է ունենանք ապառազմականացուած գօտի: Լեռնային Ղարաբաղի Հայերի իրաւունքների հասցէագրման հարցում կան տարընթերցումներ, եւ դրանք մնում են: Այդ հարցերի շուրջ կարող է լինել որոշակի շարժ, բայց եթէ տարբերութիւնը 1 կմ. էր, դարձաւ` 999 մետր, այո՛, որոշակի մօտեցանք, բայց ճեղքը շարունակում է մնալ շատ մեծ”, յայտնած է Փաշինեան:

«Լեռնային Ղարաբաղի հայերու անվտանգութեան և իրաւունքների հարցը պէտք է քննարկուի Պաքու-Ստեփանակերտ երկխօսութեան հարթակին վրայ»

Լրագրողի հարցումին, թէ Հայաստան ի՞նչ տարբերակով կ՚առաջնորդուի՝ այն, որ Արցախի հարցը առկախուի եւ ռուս խաղաղապահները մեկնի՞ն, թէ՞ այն, որ Արեւմուտքը ապահովութեան երաշխիքներ տայ Արցախի մէջ ապրող Հայերուն, Փաշինեան պատասխանած է` ըսելով, որ Հայաստան կ՚աշխատի տարբերակի մը վրայ, ըստ որուն Արցախի Հայերու ապահովութեան եւ իրաւունքներու հարցը պէտք է քննարկուի Պաքու-Ստեփանակերտ երկխօսութեան հարթակին վրայ, որ պէտք է ունենայ միջազգային որոշ ներգրաւում: “Հակառակ դէպքում այդ թեման եւ օրակարգը Ադրբեջանի կողմից կարող է ուղղակի մոռացութեան մատնուել”,– նշած է վարչապետը, միաժամանակ պնդելով, որ Ուաշինկթընի մէջ տեղի ունեցած քննարկումը կարելի է շարունակել Մոսկուայի մէջ` հերքելով այն յայտարարութիւնները, ըստ որոնց, կան արեւմտեան եւ ռուսական նախագիծեր, որոնք իրարմէ կը տարբերին։

“Մօտեցումը բանաւոր է, եւ եթէ դա դնենք թղթի վրայ, կարող է պարզուել, որ սխալ ենք հասկացել, այդքան ալ այդպէս չէ: 2022 Օգոստոսին ռուսական կողմը ներկայացրել է գրաւոր առաջարկ, մենք ընդունել ենք, Ադրբեջանը` մերժել է: Մենք չենք տեսել Ռուսաստանի կողմից այդ տարբերակը երկրորդ անգամ սեղանին դնելու գործընթաց”,– ըսած է Փաշինեան։

«Մենք ալ ունինք բռնագրաւուած գիւղեր, եթէ Ազերպայճան պատրաստ է վերադարձնել, այո՛, մենք պատրաստ ենք»

Այն դիտարկումին, թէ Պաքու ՄԱԿ-ի մէջ պահանջ ներկայացուցած է, որ Հայաստան վերադարձնէ «տակաւին բռնագրաւուած 8 գիւղերը», իսկ Երեւան իբրեւ պատասխան նշած է, որ Ազերպայճան իր կարգին բռնագրաւած է գիւղեր, արդեօք օրակարգի վրայ անոնց փոխանակման կամ վերադարձի հարց կա՞յ, Փաշինեան արձագանգած է` ըսելով. “Եթէ Ադրբեջանը պատրաստ է ետ վերադարձնել, մենք պատրաստ ենք”:

“Մենք էլ ունենք գրաւուած գիւղեր, եւ գիւղը մենակ գիւղապետարանի շէնքը չի, կամ, ենթադրենք, Բերքաբեր գիւղը, Վազաշէն, Այգեհովիտ, Պառաւաքար, պատրա՞ստ է Ադրբեջանը վերադարձնել, [եթէ պատրաստ է], այո՛, մենք պատրաստ ենք: Բայց այստեղ ուրիշ հարց կայ. ենթադրենք` Ադրբեջանի կամ` Հայաստանի զօրքը կանգնած է այս գծի վրայ,եւ պէտք է այդ գծից ետ քաշուի, այդ սկզբունքին համաձայն ենք, բայց պիտի ետ քաշուի գնայ որտե՞ղ կանգնի, այդ կանգնելու տեղը, այդ գիծը ո՞նց է որոշւում: Նշանակում է` այդտեղ կայ սահման, եթէ կայ սահման, ուրեմն եկէք վերցնենք այդ սահմանը եւ ադրբեջանական զօրք սահմանի գծից այս կողմ պէտք է չլինի, հայկական զօրք սահմանի գծից այն կողմ չպէտք է լինի”,– ըսած է ան:

Փաշինեան ընդգծած է, որ շատ հաւանական է, որ ոչ թէ այդ մէկը տեղի ունենայ եւ ապա միայն ստորագրուի խաղաղութեան պայմանագիր, այլ պայմանագիրը ստորագրուի այն մասին, թէ այդ մէկը ֆիզիքապէս ինչպէ՛ս եւ ի՛նչ պայմանաժամերու մէջ պէտք է տեղի ունենայ:

“Մենք պատրաստ ենք` ո՛չ թէ իրենք ետ գնան, նոր ստորագրենք, այլ` ստորագրենք, նոր ետ գնան, մենք էլ, իրենք էլ, բայց դա պէտք է գրուի եւ ստորագրուի այնպէս, որ տարընթերցման տեղիք չտայ”,– աւելցուցած է վարչապետը։

«Ալիեւ պատրաստ չէ ընդարձակ ինքնավարութիւն տալու Ղարաբաղին»

Փաշինեան ըսած է, որ Իլհամ Ալիեւ պատրաստ չէ ընդարձակ ինքնավարութիւն տալու Ղարաբաղին, եւ այդ մասին Պաքու պաշտօնապէս բազմաթիւ անգամներ յայտարարած է 44-օրեայ պատերազմէն առաջ ալ:

Պատասխանելով այն հարցումին, թէ ինչո՞ւ այդ մասին հիմա միայն կը խօսուի, մինչդեռ արտակարգ ընտրութիւններուն «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը կը յայտարարէր Շուշիի, Հադրութի ապաբռնագրաւման, Արցախի ինքնորոշման մասին՝ ան ըսած է. “Մենք այդ ճանապարհով գնալիս է, որ հանդիպել ենք այս խնդիրներին: 30 տարի մենք ասում էինք ինքնորոշում, ինքնորոշում` առանց հիմնական հարցը հասկանալու: Այո՛, մենք մեր խնդիրը չենք ախտորոշել մինչեւ վերջ: Խնդիրները մենք դրել ենք, ձեւակերպել ենք եւ գնացել ենք այդ խնդիրների ետեւից”:

«Կը դատապարտեմ թքելու բոլոր փորձերը՝ ոեւէ մէկուն վրայ»

Պատասխանելով Ազգային ժողովի նախագահ Ալէն Սիմոնեանին վերաբերող միջադէպին վերաբերեալ հարցումի մը, թէ ինչպէ՞ս կը վերաբերի, երբ Հանրապետութեան թիւ 2 պաշտօնատարը կը թքէ մարդու մը վրայ, մինչ իր կառավարութիւնը յայտարարած էր իբրեւ բարձրագոյն արժէք (մարդ արարածը – «ՆՅ»)՝ Փաշինեան ըսած է. “Պաշտօնեան էլ է մարդ, ինքն էլ է արժէք եւ դա չի նշանակում, որ իր վրայ կարելի է թքել, ես դատապարտում եմ թքելու բոլոր փորձերը, բոլոր մարդկանց վրայ: Ի հարկէ, սխալ է տեղի ունեցել, բայց այդ սխալը տեղի է ունեցել ոչ թէ նրա համար, որ այդ սխալի հեղինակը Հանրապետութեան երկրորդ պաշտօնեան է, տեղի է ունեցել նրա համար, որ այդ Հանրապետութեան երկրորդ պաշտօնեան մարդ է, այ, եթէ ինքը լինէր աստուած էդ սխալն իրան թոյլ չէր տայ”:

«Նեմեսիս» յուշարձանի տեղադրման մասին. «Կայացուել է սխալ որոշում»

Նոյն հարցազրոյցին վարչապետը անդրադառնալով «Նեմեսիս» յուշարձանի տեղադրման որոշումին, յայտարարած է.

“Երեւանում «Նեմեսիս» յուշարձանի տեղադրման որոշումը կառավարութիւնը չի կայացրել, կայացրել են քաղաքային իշխանութիւնները, համարում եմ, որ կայացուել է սխալ որոշում։ Եւ դա տեղի է ունեցել զգացումային ենթախորքի վրայ, եւ մի իրավիճակում, երբ Հայաստանում շատերը շատերին սպառնում էին դաւաճանութեան համար գնդակահարել”։