Հոկտեմ­բեր 19-ին, Ֆրանսայի Հայ Կաթողիկէներու առաջնորդ՝ Գե­րա­պայ­­ծառ Եղիա եպիսկ. Եղիայեանի գլխաւորու­թեամբ, շուրջ երե­սուն հո­գի մաս­նակցե­ցաւ Ֆրան­սա­յի Կա­թողի­կէ ժո­ղովրդա­պետու­թեան դէ­պի Վա­տիկան կազ­մա­կեր­պած ուխտագ­նա­ցու­թեան, Մար­տի­նի մէջ 1915-ին մար­տի­րոսա­ցած կա­թողի­կէ առաջ­նորդ Իգնա­տիոս արք. Մա­լոյեանի սրբա­դաս­ման արա­րողու­թեան ներ­կայ գտնուելու։ Հնգօ­րեայ ուխտագ­նա­ցու­թիւնը յա­գեցած էր Վա­տիկա­նի, Հռո­մի եւ Ասիզ քա­ղաքի ու շրջա­կայ­քի եկե­ղեցի­ներու այ­ցե­լու­թեամբ, աղօթ­քի, խո­կու­մի ու եր­գե­ցողու­թեան պա­հերով, պա­տարա­գի ու զա­նազան կրօ­նական արա­րողու­թիւննե­րու մաս­նակցու­թեամբ։

Ս. Պետ­րոս տա­ճարին ճա­կատին վեց այլ երա­նելի­ներու ճիշդ մէջ­տե­ղը Իգ­նա­տիոս արք. Մա­լոյեանի պատ­կե­րը յար­գանք եւ ակ­նա­ծանք կը պար­տադրէր։ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան նա­հատա­կը, իր կեան­քով ու նա­հատա­կու­թեամբ կը մարմնա­ւորէր հա­յու­թեան ապ­րած գող­գո­թան, որ այ­սուհետեւ իր սրբա­խօսու­թեամբ պի­տի գօ­տեպնդէ ու փրկու­թեան առաջ­նորդէ իրեն դի­մող հա­ւատաց­եալնե­րը։

Ար­դա­րեւ, Կի­րակի, Հոկ­տեմբեր 19-ին, աշ­խարհի տար­բեր ան­կիւննե­րէ շուրջ 1500 հայ ուխտա­ւոր­նե­րը առա­ւօտեան կա­նուխ ժա­մերէն միացան հա­զարա­ւոր այլ հա­ւատա­ցեալ­ներու` աշ­խարհի տար­բեր եր­կիրնե­րէն, պա­տարա­գի խո­րանին մօտ իրենց տե­ղերը գրա­ւելու, աւե­լի մօ­տէն հե­տեւե­լու սրբա­դաս­ման արա­րողու­թեան: Բացի Ֆրանսայի հայ կաթողիկէ համայնքէն՝ ներ­կայ էին բազ­մա­թիւ հայ կա­թողի­կէ այլ հա­մայնքներ՝ Լի­բանա­նէն, Գեր­մա­նիայէն, Զուիցե­րիայէն, ԱՄՆ—էն, Գա­նատա­յէն… Լի­բանա­նահա­յու­թեան մաս­նակցու­թիւնը իւ­րա­յատուկ էր, որով Մա­լոյեան հայ կա­թողի­կէ Զմմա­ռու վան­քի միաբան էր, հո­վուա­կան առա­քելու­թեամբ ղրկուած Մար­տին, Արեւմտեան Հա­յաս­տան, եւ իր հօ­տի ան­դամնե­րուն հետ նա­հատա­կուած 1915-ին։

Ար­դէն լի­բանան­ցի կրօ­նական եւ պե­տական բարձրաս­տի­ճան անձնա­ւորու­թիւններ ալ, ինչպէս՝ նա­խագահ զօր. Աուն եւ Մա­րոնի­ներու պատ­րիարք Գե­րապայ­ծառ Ռայ եւ Ասո­րի կա­թողի­կէնե­րու պատ­րիարք Իգ­նա­տիոս Յով­սէփ Գ. Եու­նան եւ բազ­մա­թիւ հա­ւատա­ցեալ­ներ իրենց մաս­նակցու­թիւնը բե­րին սրբա­դաս­ման արա­րողու­թեան, ընդգծե­լով այն հո­գեւոր մեր­ձա­ւորու­թիւնը որ դա­րերէ ի վեր ու­նին կա­թողի­կէ եւ առա­քելա­կան քրիս­տո­նեայ հայ հա­մայնքնե­րուն հետ։

Սրբա­դաս­ման պա­տարագն ու արա­րողու­թիւնը տե­ղի ու­նե­ցան ներ­կա­յու­թեամբ շուրջ 70.000 հա­ւատաց­եալնե­րու։ Վա­տիկա­նի Ս. Պետ­րոս տա­ճարի հրա­պարա­կին տե­ղադ­րուած խո­րանին պա­տարա­գեցին Լե­ւոն ԺԴ. քա­հանա­յապե­տը, իր կող­քին հա­մապա­տարա­գիչ ու­նե­նալով՝ Կի­լիկիոյ Հայ կա­թողի­կէ հա­մայնքի Ռա­ֆայէլ—Պետ­րոս 21-րդ կա­թողի­կոս—պատ­րիար­քը։

Հան­դի­սապե­տող Լե­ւոն ԺԴ. քա­հանա­յապե­տը իր խօս­քին մէջ իբ­րեւ խորհրդա­ծու­թեան նիւթ ընտրած էր հե­տեւեալ հար­ցումը. «Մար­դու Որ­դին երբ գայ, ար­դեօք հա­ւատք պի­տի գտնէ՞ երկրի վրայ» (Ղու­կաս 18:8): «Այս հար­ցադրու­մը մե­զի կը բա­ցայայ­տէ, որ Տի­րոջ աչ­քին ամէ­նէն թան­կը հա­ւատքն է, այ­սինքն՝ Աս­տուծոյ եւ մարդկու­թեան մի­ջեւ սի­րոյ կա­պը։ Այ­սօր մեր առ­ջեւ են եօթը վկա­ներ՝ նոր սուրբեր եւ նոր սրբու­հի­ներ, որոնք Աս­տուծոյ շնոր­հով վառ պա­հած են հա­ւատ­քին ճրա­գը. աւե­լի՛ն՝ անոնք դար­ձած են ճրագ­ներ, ու­նակ՝ սփռե­լու Քրիս­տո­սին լոյ­սը»,– ըսաւ ան:

Մա­լոյեան արք.-ի վեր­ջին խօս­քերը կը ձայ­նակցին Լե­ւոն ԺԴ. պապի հար­ցադրու­մին։ Ան նախ­քան մար­տի­րոսա­նալը կը յայ­տա­րարէր. «Եւ այժմ, ո՜վ սի­րեցեալ որ­դեակ­ներս, ձեզ կը յանձնեմ Աս­տուծոյ։ Ձեզ­մէ կը խնդրեմ աղօ­թել Տի­րոջ, որ­պէսզի ին­ծի ուժ եւ քա­ջու­թիւն տայ այս վա­ղան­ցուկ կեան­քը ան­ցը­նելու հա­մար իր շնորհքով եւ սի­րոյն մէջ, ու եթէ հարկ է հե­ղուլ արիւնս իրեն հա­մար»։

Սրբա­դասու­մի արա­րողու­թիւնը կը զուգադիպէր Պա­պին կող­մէ 2025-ի՝ Յո­բելինական տար­ի հռչա­կու­մին, որ կը կա­տարուի 25 տա­րին ան­գամ մը, առիթ տա­լով կա­թողի­կէ հա­մայնքին ամ­րապնդելու իր հա­ւատ­քը, Վա­տիկա­ն ուխտագ­նե­ցու­թիւններ կազ­մա­կեր­պե­լով։

Կա­թողի­կէ եկե­ղեց­ւոյ հա­րիւ­րա­ւոր կար­դի­նալ­ներ, եպիս­կո­պոս­ներ, ինչպէս նաեւ պե­տական բարձրաս­տի­ճան անձնա­ւորու­թիւններ, իրենց մաս­նակցու­թիւնը բե­րին Հոկ­տեմբեր 19-ի արա­րողու­թիւնը դարձնե­լով պատ­մա­կան յի­շատա­կելի օր մը։ Մայր Աթոռ Ս. Էջ­միածնէն Խա­ժակ արք. Պար­սա­մեան, իսկ Մե­ծի Տանն Կի­լիկիոյ կա­թողի­կոսու­թե­նէն Մես­րոպ եպիսկ. Սար­գի­սեան ներ­կայ էին սոյն հան­դի­սու­թեան, ինչպէս նաեւ Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պետ՝ Նի­կոլ Փա­շինեան։

*  *  *

Պա­պին յատուկ հանդիպումը  սրբա­դասու­թեան հա­մար  Վա­տիկան փու­թա­ցած ուխտա­ւոր­նե­րուն հետ  Հոկ­տեմբեր 20-ին, Հա­րաւա­յին Ամե­րիկա­յէն, Իտա­լիայէն, անդրով­կիանո­սեան Փա­փուա–Նոր Կի­նէայէն հա­զարա­ւոր ուխտա­ւոր­ներ հա­ւաքուած էին Վա­տիկա­նի հան­դի­սու­թիւննե­րու սրա­հը, Ռա­ֆայէլ—Պետ­րոս 21-րդ կա­թողի­կոս—պատ­րիար­քի եւ կա­թողի­կէ ծի­րանա­ւոր­նե­րու, կրօ­նաւոր­նե­րու եւ հայ բար­ձրաստի­ճան կրօ­նաւոր­նե­րու ներ­կա­յու­թեամբ իր ող­ջոյնի խօս­քը եւ օրհնու­թիւնը տա­լու ներ­կա­ներուն, որոնք խիստ խան­դա­վառ, սպաս­ման պա­հուն, զա­նազան եր­գեր, կո­չեր հնչե­ցու­ցին։ Պա­պը ըն­դունե­ցին յոտնկայս, եր­կար ծա­փահա­րու­թիւննե­րով, քա­ջալե­րական ու սի­րալիր ար­տա­յայ­տութիւննե­րով…

Պա­պը խօսք առ­նե­լով վերստին յի­շեց եօթը երա­նելի­ներուն առա­քինու­թիւննե­րը եւ անոնց սրբա­դասման դրդա­պատ­ճառնե­րը։ Խրա­խուսեց ներ­կա­ները ամուր մնա­լու իրենց հա­ւատ­քին մէջ, օրի­նակ առ­նե­լով բո­լոր անոնցմէ, որոնք Քրիս­տո­սի ծա­ռայած են ու իրենց կեան­քով՝ Քրիս­տո­սի փրկու­թեան ու սի­րոյ վար­դա­պետու­թիւնը ու­սուցած։

*  *  *

Նոյն օրը կէ­սօրէ ետք, շա­րու­նա­կելով ուխտագ­նա­ցու­թեան յայ­տա­գիրը, ֆրան­սա­հայ ուխտագ­նացնե­րը եւս, ինչպէս խումբեր կազ­մած բազմաթիւ այլ հա­ւատա­ցեալ­ներ, հա­ւաքուեցան Վա­տիկա­նի Ուխտագ­նացնե­րու ու­ղիին վրայ, 2025-ի Կա­թողի­կէ Յո­բելինական տա­րիին յա­տուկ Յոյ­սի ուխտագ­նա­ցու­թեան ծրա­գրին հե­տեւե­լու։ Հայ ուխտագ­նացնե­ր խա­չա­փայ­տի առաջ­նորդու­թեամբ ուղղուեցան դէ­պի Սուրբ Դու­ռը, Գե­րապայ­ծառ Եղիայեանի եւ տէր Պետ­րոս քա­հանա­յի ու­ղեկցու­թեամբ, եր­գե­ցողու­թիւններով, աղօթքնե­րով։ Այս առ­թիւ ըն­թե­րցուե­ցաւ Ս. Պօ­ղոս առա­քեալի հո­վուա­կան նամա­կը ուղղուած Հռով­մէա­ցի­ներուն (5, 1-5), կա­տա­րուեցան սաղ­մո­սեր­գու­թիւննե­ր, ար­տա­սանուե­ցաւ «Հաւա­տամ­քը»… մին­չեւ Ս. Պետ­րոս տա­ճարի խո­րանին առ­ջեւ ներ­կա­յանա­լը։

Երե­կոյեան, ժա­մը 18-ին տե­ղւոյն Ս. Պետ­րոս տա­ճարին մէջ հան­դի­սա­պե­տու­թեամբ Ռա­ֆա­յէլ—Պետ­րոս 21-րդ կա­թողի­կոս—պատ­րիար­քի, կա­տարուեցաւ հան­դիսաւոր պա­տարա­գ, ո—րուն մաս­նակցե­ցաւ հայ եւ օտար կղե­րա­կան դա­սը, մաս­նա­ւոր ներ­կա­յու­թեամբ՝ Մա­րոնի­ներու պատ­րիարք Գե­րապայ­ծառ Ռայի եւ Ասո­րի կա­թողի­կէնե­րու պատ­րիարք Իգ­նա­տիոս Յով­սէփ Գ. Եու­նանի, որոնք արա­բե­րէ­նով ընթերցե­ցին Ս. Գրքի օրուան ըն­թեր­ցուած­նե­րը։ Արա­կան երգչա­խումբը շատ զգա­յուն եւ նուրբ կեր­պով կա­տարեց պա­տարա­գի եր­գե­ցողու­թիւնը։

Ժ. Չ. ■