Կիրակի, Մար­տ 30-ին տե­ղի ու­նե­ցան Գիւմրի եւ Փա­րաքա­ր քա­ղաք­նե­րու ՏԻՄ (տե­ղական ինքնա­կառա­վար­ման մար­մին) ընտրու­թիւննե­րը, որոնք շատ կա­րեւոր ցու­ցա­նիշ են ժո­ղովուրդի քա­ղաքա­կան գնա­հատա­կանին՝ իշ­խանութեան ու անոր յա­րող, եւ ընդդի­մադիր ու­ժե­րուն։ Աւե­լի յատ­կանշա­կան քան բո­լոր հար­ցա­խոյ­զե­րը, որով­հե­տեւ ոչ միայն ժո­ղովրդա­յին քա­ղաքա­կան ըն­կա­լումնե­րը կը չա­փուին թէժ ընտրա­պայ­քա­րէ ետք քուէատու­փե­րու ար­դիւնքով, այլ նաեւ նոր ռազ­մա­վարու­թիւններ փոր­ձարկե­լու առիթ են։ Թէեւ ՏԻՄ եւ խորհրդա­րանա­կան ընտրու­թիւննե­րը նոյն մար­տահրա­ւէր­ները չեն շօ­շափեր։

Գիւմրիի պա­րագան ու­նի առա­ւել հե­տաքրքրա­կան կողմ մը եւս, ըլ­լա­լով երկրի երկրորդ մե­ծագոյն քա­ղաքը, ուր Ռու­սաստան տե­ղակա­յած է իր ռազ­մա­կայա­նը եւ բնա­կանա­բար Ռու­սաստա­նի հետ յա­րաբե­րու­թիւննե­րը կը կրեն յա­տուկ նշա­նակու­թիւն։ Երե­ւոյ­թը եզա­կի էր նաեւ անով որ նախ­կին քա­ղաքա­պետ Վար­դան Ղու­կա­սեան, դա­տական հե­տապնդու­մի են­թա­կայ ըլլալով հանդերձ՝ ընտրու­թեան ներ­կա­յացաւ Հա­մայ­նա­վար կու­սակցու­թեան դրօ­շի ներ­քոյ, ստա­նալով ձայներու շուրջ 21 տո­կոսը, մաս­նա­կցող 9 ու­ժե­րուն միջեւ գրաւելով 2-րդ դիր­քը։ Սա ցոյց կու տայ, որ սո­վետ շրջա­նի հա­մայ­նա­վարա­կան վար­չա­կար­գի ար­ժէքնե­րուն շա­հագոր­ծումը իբ­րեւ քա­ղաքա­կան դրա­մագ­լուխ դեռ ուժ ու­նի։

Երկրորդ կա­րեւոր նշա­նակու­թիւնը այս ընտրու­թիւննե­րուն այն է որ Վար­չա­պետին ղե­կավա­րած «Քա­ղաքա­կան պայ­մա­նագիր» կու­սակցու­թիւնը ստացաւ քուէնե­րուն 36 տո­կոսը՝ գրա­ւելով առա­ջին դիր­քը, սա­կայն ան­բա­ւարար՝ քաղաքը առան­ձին կա­ռավա­րելու, ինչ որ անոր վար­կա­նիշի ան­կման ցուցիչ մըն է։ Այ­սուհան­դերձ,  հա­կառակ Ազեր­պայճա­նի հան­դէպ անոր ան­նա­խադէպ զի­ջողա­կան քայ­լե­րուն՝ այս արդիւնքը ցոյց կու տայ, թէ ան տա­կաւին կը մնայ առա­ջատար քա­ղաքա­կան ու­ժը, նոյ­նիսկ ռու­սա­կան զօ­րաւոր ներ­կա­յու­թիւն ու­նե­ցող քա­ղաքին մէջ։

Եր­րորդ, մրցակ­ցող 9 քա­ղաքա­կան ու­ժե­րու մէ­ջէն ներ­կա­յացուցչու­թեան շե­մը ան­ցած են միայն հին­գը, որոնցմէ չոր­սը բուռն ըն­դի­մադիր ու­ժեր են ու կը յատ­կանշուին ոչ իբր կու­սակցու­թիւն, այլ՝ տե­ղական ծանօթ ան­հատներ, որոնք կրցած են ընտրողներու զան­գուած մը հա­ւաքել իրենց շուրջ։ Զար­մա­նալին այն է որ խորհրդա­րանա­կան ընդդի­մու­թեան հետ այս կամ այն ձեւով առնչուած ոչ մէկ կու­սակցու­թիւն կայ, ո՛չ «Հա­յաս­տան» դա­շինք, ո՛չ «Պա­տիւ ու­նեմ» կու­սակցու­թիւն, ո՛չ ՀՅԴ։ Վեր­ջիններս գի­տակ­ցե­լով որ իրենք այ­լեւս լսե­լի չեն հան­րութենէն, որ­դեգրե­ցին տե­ղական ծանօթ ան­հատնե­րու զօ­րակ­ցութեան նոր ռազ­մա­վարու­թեան։ Նախ­կին քա­ղաքա­կան բար­քե­րու տէր ան­ձե­րու թեկ­նա­ծու­թիւնը պատ­ճառ դար­ձած է ընտրա­տարածքնե­րուն մէջ եր­բեմն լա­րուած վի­ճակ­նե­րու վերստեղ­ծումին, ընտրա­խախ­տումներ կա­տարե­լու փոր­ձե­րու, այդ իսկ պատ­ճա­ռով ոս­տի­կանական մեծ ու­ժեր փու­թա­ցած էին Գիւմրի, հան­րա­յին ան­կարգու­թիւննե­րու առաջքն առ­նե­լու հա­մար։

Կա­րեւոր է ընդգծել որ ընտրու­թիւն­նե­րը ար­դար եղած են, որ­քան ալ քա­նի մը տեղ խախ­տումներ ար­ձա­նագ­րուած ըլ­լան։ Ընտրա­պայ­քա­րի քա­ղաքա­կան խօ­սոյ­թը աւե­լի կեդ­րո­նացած էր տե­ղայ­նա­ցած հար­ցե­րու վրայ քան թէ հա­մազ­գա­յին մեծ հիմ­նա­հար­ցե­րու, ինչպէս՝ մի­ջազ­գա­յին յա­րաբե­րու­թիւններ, «Խա­ղաղու­թեան խաչ­մե­րուկ», Սիւ­նի­քի մի­ջանցք, Հա­յաս­տան-ԱՄՆ յա­րաբե­րու­թիւններ…

Եւ վեր­ջա­պէս, ընտրու­թիւննե­րը տեղի ու­նե­ցած են սար­սա­փելի ատե­լու­թեան խօս­քի մթնո­լոր­տի մէջ։ Այս բո­լորին մէջ դրա­կան միակ երե­ւոյ­թը «Քա­ղաքա­ցիական պայ­մա­նագիր» կուսակցու­թեան երեսփոխան Վի­լեն Գաբ­րիէլեանի հրա­ժարա­կանն էր, որ ընտրու­թեան երե­կոյեան, գի­նով վի­ճակի մէջ հա­սարա­կական կար­գը խախ­տած ըլ­լա­լով՝ հրա­ժարե­ցաւ իր երեսփոխանական աթո­ռէն, նե­րո­­ղու­թիւն խնդրե­լով հան­րութե­նէն, երես­փոխանի անյա­րիր իր վար­քին համար։

Գիւմրիի մէջ, չորս ընդդի­մադիր ու­ժե­րը եթէ միանան Վար­դան Ղու­կա­ս­եա­նի շուրջ, կրնան ընտրել նոր քա­ղա­քա­պետ մը, որ սա­կայն հե­տա­գա­յին, որե­ւէ ան­հա­մաձայ­նութեան պա­րա­գա­յին, այդ դաշինքը կրնայ փուլ գալ։ Իսկ Փա­րա­քա­րի մէջ, ընդ­­դի­մադիր ճա­կա­տը արդէն միաս­նա­կան ներ­կա­յացած է ու ձայ­նե­րու մե­ծամաս­նու­թիւ­նը ձեռք բե­րած։

Այս եր­կու ընտրու­թիւննե­րը 2026-ի խորհրդա­րանա­կան ընտրու­թիւննե­րուն ըն­դա­ռաջ՝ ընտրա­կան նոր ռազ­մա­վարու­թիւն մշա­կելու հե­տաքրքրա­կան փոր­ձարկումներ ու մի­տումներ ցոյց կու տան­։

Ժ.Չ. ■