Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը Յուլիս 21-ին գումարած արտակարգ նիստին քննարկած ու միաձայնութեամբ ընդունած է ՄԱԿ-ին ուղղուած ուղերձ մը՝ Արցախի մէջ խաղաղութիւն պարտադրելու համար պատշաճ միջոցներու ձեռնարկելու վերաբերեալ:
Ուղերձին մէջ յատկապէս նշուած է.
«2020 Սեպտեմբերի 27-ին Թուրքիայի անմիջական մասնակցութեամբ եւ օտարերկրեայ զինեալ ահաբեկիչների ներգրաւմամբ, կոպտօրէն խախտելով ուժի եւ ուժի կիրառման սպառնալիքի բացառման սկզբունքը, Ադրբեջանը սանձազերծեց 44-օրեայ ռազմական գործողութիւն, որը դադարեցուեց Ռուսաստանի Դաշնութեան միջնորդութեամբ՝ Հայաստանի, Ադրբեջանի եւ Ռուսաստանի ղեկավարների 2020 Նոյեմբեր 9-ի համատեղ յայտարարութեամբ։ Եռակողմ յայտարարությամբ սահմանուած կարգով Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղ) Հանրապետութիւնում տեղակայուել է Ռուսաստանի Դաշնութեան խաղաղապահ զօրակազմ՝ 5 տարի ժամկէտով՝ հետագայում երկարաձգման հնարաւորութեամբ, եթէ կողմերից որեւէ մէկը ժամկէտի աւարտից 6 ամիս առաջ չյայտարարի սոյն դրոյթի կիրառումը դադարեցնելու մտադրութեան մասին:
Եռակողմ յայտարարութեամբ Ռուսաստանը, ըստ էութեան, իրացրել է ՄԱԿ-ի կանոնադրութեան 6-րդ գլխում սահմանուած վէճերի խաղաղ կարգաւորման դրոյթները, մասնաւորապէս, 33-րդ յօդուածի 1-ին մասը, հակամարտութեան կողմերի միջեւ վէճի կարգաւորումը տեղափոխելով “միջնորդութեան, համաձայնութեան եւ բանակցութիւնների” դաշտ, ինչը ձախողուել է Ադրբեջանի կողմից դրսեւորուող շարունակական եւ լայնածաւալ յարձակումների հետեւանքով՝ հակամարտութեան ուղղակի եւ անուղղակի կողմերի ներգրաւմամբ ստեղծելով տարածաշրջանային ճգնաժամ։ Միւս կողմից` շարունակւում է անտեսուել Արցախի Հանրապետութեան ինքնիշխանութիւնն ու Արցախի ժողովրդի կամարտայայտութիւնը։ Արցախի ժողովուրդը, միջազգային իրաւունքի հանրաճանաչ չափանիշերի ու սկզբունքների, ինչպէս նաեւ ԽՍՀՄ օրէնսդրութեան համապատասխան, իրացրել է ինքնորոշման իր իրաւունքը՝ 1991 Սեպտեմբերի 2-ին հռչակելով Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետութիւն, այնուհետեւ Դեկտեմբերի 10-ին անցկացնելով Անկախութեան հանրաքուէ։
Արցախում տեղակայուած ռուսական խաղաղապահ զօրախումբը օժտուած չէ միջազգային լիազօրագրով․ հանգամանք, որը կանաչ լոյս է վառում Ադրբեջանի կողմից եռակողմ յայտարարութեան եւ միջազգային իրաւունքի չափանիշերի ու սկզբունքների խախտումների, տարածաշրջանի անվտանգութեան եւ կայունութեան շարունակական վտանգի համար։ Ասուածի ապացոյցներն են Ադրբեջանի կողմից եռակողմ յայտարարութեամբ ամրագրուած հրադադարի ու միջազգային իրաւունքի կոպիտ խախտումները, այդ ամէնի վերաբերեալ Մարդու իրաւունքների եւրոպական դատարանի եւ ՄԱԿ-ի միջազգային արդարադատութեան ատեանի որոշումներով, ԵԽԽՎ-ի բանաձեւով արձանագրումները: Մասնաւորապէս Բերձորի (Լաչինի) միջանցքի փակման հետեւանքով Արցախի՝ արդէն եօթը ամսից աւել շարունակուող շրջափակումը, ենթակառոյցների խափանումը, քաղաքացիական բնակչութեան նկատմամբ իրականացուող շարունակական ահաբեկումները, ազգային ատելութեան քարոզչութիւնը, հայկական եկեղեցիների, պատմամշակութային, կրօնական եւ այլ յուշարձանների միտումնաւոր ոչնչացման եւ վանդալական արարքների արձանագրուած բազմաթիւ դէպքերը: Նշուած եւ այլ եղանակներով ցեղային զտումների քաղաքականութիւնը մարդկութեան դէմ ուղղուած յանցագործութեան բացայայտ դրսեւորումներ են։
Հիմք ընդունելով այդ ամէնը, ինչպէս նաեւ ՄԱԿ-ի՝ գալիք սերունդներին պատերազմի, ցեղային զտումների եւ ցեղասպանութեան արհաւիրքից փրկելու վճռականութիւնն ու միջազգային խաղաղութեան եւ անվտանգութեան պահպանման պատասխանատւութիւնը՝ Արցախի ժողովրդի բարձրագոյն ներկայացուցչական մարմինը՝ Ազգային ժողովը, կոչ է անում. Հայաստանի Հանրապետութեան՝
– անյապաղ միջոցներ ձեռնարկել Արցախի Հանրապետութիւնում տեղակայուած խաղաղապահ առաքելութեանը միջազգային լիազօրագրով օժտելու համար՝ սահմանուած ընթացակարգով դիմելով ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհրդին, Ընդհանուր համաժողովին՝ առաջարկելով պատշաճ քայլեր կատարել տարածաշրջանում խաղաղութեան եւ անվտանգութեան պահպանման ուղղութեամբ։
Միջազգային հանրութեան՝ յանձինս ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհրդի մնայուն անդամ-երկրների՝
– հաւատարիմ լինելով ՄԱԿ-ի կանոնադրութեան Ա. գլխում սահմանուած նպատակներին ու սկզբունքներին եւ առաջնորդուելով ՄԱԿ-ի կանոնադրութեան 7-րդ գլխում սահմանուած կարգով՝ ընդունել հրամայական բնոյթի որոշում (բանաձեւ)՝ ձեռնարկելով եւ սահմանելով Արցախում խաղաղութիւն պարտադրելու գործուն միջոցներ:
Արցախի Հանրապետութիւնը յանձնառու է փրկելու իր ժողովրդին պատերազմի արհաւիրքից, վերահաստատելու հաւատքը մարդու հիմնարար իրաւունքների եւ ազատութիւնների, ինչպէս նաեւ մեծ ու փոքր ազգերի հաւասար իրաւունքների նկատմամբ, ուստի այդ կառոյցներից ակնկալում է ստեղծել այնպիսի պայմաններ, որոնք կ՚ապահովեն միջազգային իրաւունքի չնփանիշերից բխող պարտաւորութիւնների հանդէպ յարգանքը, ազատութեան պայմաններում խթանել Արցախի ժողովրդի արժանապատիւ կեանքի ապահովումը»:
