Վայոց ձորի Եղէգիս համայնքի Եղէգիս-1 քարայր -կացարանի տարածքին  հայ-գերմանական համատեղ արշաւախումբը հետաքրքրական եւ արժէքաւոր բացայայտումներ կատարած է:

«Արմէնփրէս»-ի հետ զրոյցին՝  արշաւախումբի ղեկավար Կարէն Ազատեան ըսած է, որ այս տարուան պեղումներու ընթացքին  քարայրին մէջ գտնուած է շուրջ 7000 կենդանիի ոսկոր, որոնց մէկ մասին բնութագրումը արդէն հաստատուած է:

“Դրանք 6000 տարեկան կատուազգիների, արջի, խոշոր եղջերաւոր կենդանիների ոսկորներ են:  Փաստն այն է, որ  Եղէգիս-1 քարայրը օգտագործուած է որպէս ժամանակաւոր կացարան”,– ըսած է ան:

Ազատեան բացատրած է, որ դեռ 2019 թուականին կենսաբան, դոկտոր, դասախօս Լեւոն Եպիսկոպոսեանի հետ Վայոց ձորի մէջ  փորձած են գտնել հնագոյն մարդու բնակութեան հետքեր:

“Միասին կատարեցինք կարճ հետախուզական աշխատանք` գտնելու համար քարայր-կացարաններ, քանի որ փորձը ցոյց է տուել, որ հնագոյն մարդիկ առաջինը քարայր-կացարաններում  են ժամանակաւոր բնակութիւն հաստատել: Շատին-Եղէգիս գիւղի միջակայքում  գտնուեց մի ժայռածածկ փոքր քարայր, որտեղ գետնի մակերեսում յայտնաբերուեցին օբսիդիանից քարէ գործիքներ, որոնց տիպաբանական վերլուծութեան արդիւնքում  ենթադրեցինք, որ դա կարող է լինել քարէ դարի փուլին պատկանող հնավայր”,– ըսած է հնագէտը` աւելցնելով, որ խումբը տեղւոյն վրայ  մէկ մեթր խորութեամբ փոս բացած է եւ հայտնաբերած՝ բաւական հարուստ ոսկրաբանական նիւթ` քարէ գործիքներ, մոխրաշերտեր:

“2021 թուականին նիւթն ուղարկեցինք Գերմանիա` ռադիօածխածնային վերլուծության, եւ այս տարի պատասխանը եկաւ, որ գտածոները թուագրւում են Ք.ա. 4000 տարուայ: Էնէոլիթեան ժամանակաշրջանի հետ կապուած մեր ենթադրութիւնները ճիշտ դուրս եկան”,– պատմած է Ազատեան:

Ան նշած է, որ  Վայոց ձորի մէջ  մինչ այդ նման ժամանակաշրջանի հնավայր միայն Արենի 1 քարայրն էր:

“Մենք այս տարի եւս հետախուզական աշխատանքներ կատարեցինք եւ Շատին գիւղին մէջ  յայտնաբերեցինք երկրորդ քարայր-կացարանը: Ճիշտ է՝ դեռ թուագրութիւն չկայ, բայց տիպաբանական վերլուծութեան արդիւնքին մէջ  գրեթէ 50 տոկոսով դա եւս նոյն ժամանակահատուածին է վերաբերւում”,– ըսած է հնագէտը, աւելցնելով որ՝ Էնէոլիթեան մարդու գաղթի ուղիներէն մէկը, բացի Արենիէն, Շատինէն,  եղած է նաեւ Եղէգիսի կիրճը:

“Եղէգիսում  պեղումներն արդէն իսկ աւարտուել են, բայց դրանք անպայման շարունակութիւն կ՚ունենան յաջորդ տարիների ընթացքում”,– աւելցուցած է ան: