Հայաստան-Սփիւռք գործակցութեան նոր ուղիներ
20/11/2024
Օգտուելով Նուպար Աֆէեանի՝ FAST-ի ձեռնարկին առիթով Փարիզ այցելութենէն՝ իրեն հետ կատարեցինք ստորեւ տրուած հարցազրոյցը.-
«Նոր Յառաջ» – Ի՞նչ նպատակով FAST-ի այս ձեռնարկը կազմակերպեցիք Փարիզի մէջ։
Նուպար Աֆէեան – Գիտէք, արդէն տարբեր տեղեր այս նիւթը ներկայացուցած ենք, որպէսզի մարդիկ կարենան մասնակցիլ եւ կապեր ստեղծել Հայաստանի արհեստագիտական համակարգին հետ: Այս նիւթին շուրջ առաջին անգամն է որ կը համախմբուինք Փարիզ։ Կը նախատեսենք 200 հոգիի մասնակցութիւն։ Տեղեկութիւններ պիտի հաղորդուին Հայաստանի կարողականութեան մասին, որ սփիւռքահայը իմանայ, թէ ինչպէ՞ս կրնայ օգնել Հայաստանին, շուրջիններն ալ հրապուրել, ներշնչել…:
«ՆՅ» – Ընդհանրապէս Ֆրանսան հին գաղութ մըն է, այսինքն Ցեղասպանութենէն ետք կազմաւորուած գաղութ մը, որ արդէն 100 տարուան կեանք ունի։ Ցարդ գաղութիս աւանդական կառոյցները չեն կրցած այսպիսի ծրագիր մը մշակել, իսկ FAST-ը, իբրեւ նոր կառոյց, եկած է արդիականութիւնը որոշ չափով ներմուծելու հայկական ընկերութեան մէջ եւ տեսնելու թէ ինչպիսի՞ գործակցութիւններ կարելի է հաստատել Հայաստան-սփիւռք համապատկերին մէջ։ Ձեր այս կառոյցը, որ արհեստական բանականութեամբ կը զբաղի, որքանո՞վ կրնայ գործակցիլ աւանդականին հետ։
Ն.Ա. – Ձեր նշած արդիական մօտեցումը կը վերաբերի ոչ թէ անցեալին այլ՝ ապագային ուղղուած ծրագրերուն, իսկ աւանդական կազմակերպութիւնները հիմնուած են անցեալի վրայ եւ կ’աշխատին ներկան բարելաւելու: Մեր ծրագրերը, ընդհանրապէս վերջին 20 տարիներու ընթացքին, հիմնուած են այն գաղափարին վրայ, որ եթէ կ’ուզես տարբեր ապագայ ունենալ, պէտք է աւելի զբաղիս ապագայէն դէպի ներկայ ուղղուած մարտահրաւէրներով, որոնց մէջ արհեստական բանականութիւնը եւ զանազան այլ ծրագրեր դեր ունին: Եթէ կրնանք կապել մեր ապագան մեր ներկային ու անցեալին, յաջողած կ՚ըլլանք։ Եթէ կարենանք նոր հիմնադրամները, որոնք ընդհանրապէս ապագային ուղղուած են, օրինակ՝ COAF-ը, TUMO-ն, FAST-ը կամ զանազան այլ ծրագրեր կապել հայ գաղութներուն հետ, որոնք ընդհանրապէս անցեալով եւ ներկայով զբաղած են, շատ աւելի փայլուն ապագայ կրնանք ակնկալել:
«ՆՅ» –Դուք բազմաթիւ հիմնադրամներ, կազմակերպութիւններ եւ կառոյցներ ստեղծած էք եւ կը զբաղիք արդիականութեան առնչուող գործունէութեամբ։ Այս բոլորը բնականաբար այնպիսի մարզեր են, որոնք կապ ունին քաղաքականութեան հետ։ Եւ տեսանք որ ձեր գործընկեր Ռուբէն Վարդանեանը որոշ չափով քաղաքականութեան մէջ նետուեցաւ։ Արդեօք դուք ապագային քաղաքականութեան մէջ որեւէ դերակատարութիւն ունենալու նպատակ ունի՞ք։
Ն.Ա. – Ես քաղաքականութեան հետ կապ չունիմ ընդհանրապէս եւ նոյնիսկ գործընկերս՝ Ռուբէնը, ընդհանրապէս քաղաքականութեամբ չէր զբաղեր, պարզապէս, պատերազմէն յետոյ, երբ տեսաւ որ մեր ժողովուրդին այդ հատուածը պիտի կործանի ուզեց ձեւով մը օգնել, անոնց ներկան եւ ապագան ապահովելու նպատակով եւ այդ պատճառով ան գնաց Արցախ: Իսկ եթէ մարդոց օգնելը մի՛այն քաղաքականութեամբ կ՚ըլլայ ուրեմն բոլորս պէտք է քաղաքականութեամբ զբաղինք, որովհետեւ այդ է մարդասիրական մղումը, ինչպէս Եկեղեցին: Եկեղեցին, որ մարդոց ներկայ եւ ապագայ տագնապներով պէտք է զբաղի, որպէսզի կարենայ անոնց կեանքը բարելաւել:
Բայց եթէ քաղաքականութիւն ըսելով քուէ ստանալ եւ կառավարութեան անդամ դառնալ կը հասկնանք, կ՚ընդգծեմ, որ ես ընդհանրապէս հետաքրքրուած չեմ այդ հարցով եւ շատ լաւ գիտեմ, որ ընկերս ալ հետաքրքրուած չէր: Բայց եթէ ազգդ վտանգի առջեւ է եւ կը կարծես որ պէտք է օգնես այդ ժողովուրդին, ըստ իս՝ այդ բոլորովին տարբեր կոչում մըն է: Պարզապէս ըսեմ, որ հայը հայուն հանդէպ պէտք է համերաշխ մօտեցում ունենայ։ Պէտք է օգնենք թէ՛ Հայաստանի մէջ ապրող հայերուն, որ գէշ վիճակի մէջ կը գտնուին եւ թէ՛ Արցախէն բռնի գաղթած մեր հայրենակիցներուն, թէ՛ Լիբանանի, թէ՛ Սուրիոյ հայ համայնքներուն: Ի՞նչ կը նշանակէ 100 տարի ետք ջարդուիլ եւ հայը հայով զբաղելու փոխարէն, զանազան այլ գործերով զբաղիլ: Ինծի համար այս երեւոյթը բացարձակապէս անընդունելի է:
«ՆՅ» – Անկախութենէն ետք սփիւռքէն բազմաթիւ նախաձեռնութիւններ եւ դրամական ներդրումներ եղած են եւ այսօր սփիւռքի մէջ շատեր դժգոհ են, ըսելով որ այդ ամբողջ դրամը, վերջին հաշուով, ծախսուած է վասն ոչինչի, նոյնիսկ մսխուած է ըսենք, կամ այնպիսի կառավարութիւններու ծառայած է, որոնք ժողովուրդին ու պետութեան չեն ծառայած։ Եւ այդ դժգոհները այսօր, ձեւով մը, ինքնարդարացման դիրքերէ կը յայտարարեն, թէ պէտք է սփիւռքի կառոյցները հզօրացնել, որպէսզի սփիւռքն ալ գոյատեւէ եւ կարենայ Հայաստանին աւելի լաւ օգնել։ Դուք ինչպէ՞ս կը տեսնէք այս խնդիրը։
Ն.Ա. – Ձեր ըսածին երկրորդ մասը ճիշդ է եւ կը կարծեմ պէտք է աշխատինք հզօրացնելու համար սփիւռքի կառոյցները՝ նպատակ ունենալով ամբողջ հայութեան գոյատեւումը: Ներկայիս մենք չենք գիտեր ո՞ւր կ՚երթանք իբրեւ ժողովուրդ եւ ճիշդ այդ պատճառով ալ պէտք է ոչ միայն Հայաստանի այլեւ ամբողջ հայութեան մասին խորհինք: Ըսեմ նաեւ որ Հայաստանի մէջ մեր գործունէութիւնը միշտ չէ որ կ՚ընդունուի, երբեմն ալ, ըսենք, վտանգ կ՚ընկալուի մարդոց համար…։
Ինչ կը վերաբերի ձեր հարցումին առաջին բաժնին, երբ կ՚ըսէք, թէ որոշ մարդոց կարծիքով գումարները յանուն ոչինչի ծախսուած են, պէտք է ըսեմ, թէ այդ քննադատութիւնը թերութիւն ունի, բայց ես ընդհանրապէս քննադատութեամբ չեմ զբաղիր: 25-30 տարի է, որ տասնեակ զանազան ծրագրերով զբաղած եմ, շատերը յաջողած են, որոշները՝ ձախողած: Ձախողածներէն ես միայն օրինակ եւ դասեր կը քաղեմ եւ ոչ թէ կը քննադատեմ: Կը յորդորեմ համայն հայութեան որ մինչեւ մեր հզօրանալը չքննադատենք, որովհետեւ քննադատութիւնը յուսահատութիւն կը բերէ, յուսահատութեան կը յաջորդէ բաժանումը եւ մարդիկ կը հեռանան եւ իրենք իրենց կեանքով կը զբաղին սփիւռքի մէջ, փոխանակ հայութեան ուժը եւ ուշադրութիւնը վերականգնելու:
«ՆՅ» – Խնդիրը այն է, որ այդ անձերը քաղաքական եզրակացութեան մը կը յանգին, ըսելով որ պէտք է կեդրոնանալ սփիւռքի կառոյցները հզօրացնելու վրայ։
Ն.Ա. – Կարելի է՝ այդպէ՛ս ալ լաւ է: Եթէ մէկը կ՚ուզէ Հայաստանով կամ սփիւռքով զբաղիլ, այդ թող ընէ, բայց ես կը վախնամ, թէ այն մարդը որ Հայաստանով չ’ուզեր զբաղիլ, սփիւռքով ալ չզբաղի եւ դառնայ կորսուած հայ: Իմ ընկերներէս շատեր կ’ըսեն, որ ժամանակին նիւթապէս կ՚օժանդակէին, բայց տեսնելով որ այդ գումարը ճիշդ նպատակին չի ծառայեր, կ՚ըսեն այլեւս չենք տար։ Ես իրենց կ՚ըսեմ՝ եկէ՛ք, այդ գումարը դրէք դրամատունը եւ պահեցէ՛ք այն ապագայ օրուան համար, երբ պատրաստ կ’ըլլաք տալու եւ այն ատեն տուէք, ոչ թէ գումարը օգտագործէք աւելի լաւ կեանք ապրելու նպատակին, որ հայութեան որեւէ օգուտ չի բերեր: Կը կարծեմ, որ այդ թիւրիմացութիւնը ձեւով մը մեր մէջ կայ, որ երբեմն Հայաստանի հանդէպ գէշ կը վերաբերինք, որ ես ընդհանրապէս չեմ ընդունիր, անկախ կառավարութեան պաշտօնեաներէն, թէ ո՛վ ի՛նչ ըրեր է: Մենք թոռներն ենք ջարդէն վերապրողներուն, ի՞նչ իրաւունք ունինք, իբրեւ նոր սերունդ, ըսելու որ այսպէս պիտի չընենք, որովհետեւ այսպէս չ’ըլլար եւ այլն: Մենք պէտք է աշխատինք մի քանի սերունդ, տեղ մը հասնինք, յետոյ տեսնենք ինչպէ՞ս կրնանք դատել՝ ո՞րը լաւ է, որը՝ գէշ:
Հարցազրոյցը վարեց՝
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ ■
© 2023 Բոլոր իրաւունքները վերապահուած են։
