«Նոր Յառաջ» – «Միասին» համահայկական ընկերային հարթակը ստեղծած էք, որ ինքնին նորութիւն մըն է Սփիւռքահայուն համար եւ ընդհանրապէս Հայութեան համար։ Որո՞նք են ստեղծողները, ո՞վ կը գանձատրէ, այս նախաձեռնութիւնը ինչպէ՞ս մէջտեղ եկաւ։

Վարդան Գաբրիէլեան – Բոլորս ստեղծած ենք այս հարթակը, այն իմաստով որ փոքր տարիքէս արդէն կը լսեմ միասնականութեան մասին, միասին ըլլալու մասին, անհրաժեշտութիւններու եւ խնդիրներու մասին: Այս խնդիրներու լուծումը ունի գործիքներ, ոչ միայն ցանկութիւն: Մենք միասին, ձեւով մը կազմաւորած ենք գիտակցութիւն մը, թէ ի՛նչ պէտք է ընենք: Պէտք է կա՛մ պետութիւնը, կա՛մ անհատներ, կա՛մ կազմակերպութիւն մը նախաձեռնեն տարբեր բաներու՝ դպրոցէն սկսած մինչեւ թերթ, ինչպէս ձեր պարագային հայկական թերթի պահպանումը Եւրոպայի մէջ. նախաձեռնող էք, այդ մէկը պէտք է դո՛ւք ընէիք, չէ՞: Ուրեմն տուեալ պահու մը, մարդ նախաձեռնութեամբ մը հանդէս կու գայ: Այս պարագային համեստօրէն ըսեմ՝ ես եւ իմ շուրջը գտնուող քանի մը ընկերներ փորձեցինք այս միտքը վերածել գործի եւ ահաւասիկ, արդէն երկու տարուան աշխատանքէ ետք, ունինք այս հարթակը, որ պատրաստ է ի գործ դրուելու:

«ՆՅ» – «Միասին»-ը անուն մըն է, բայց այս անուան ետին ի՞նչ է գործողը՝ ընկերակցութի՞ւն մըն է, ընկերութի՞ւն մը, անհատնե՞ր։ Եթէ մէկը ուզէ ձեզի հետ կապ հաստատել, որո՞ւ պէտք է դիմէ այդ առումով։

Վ. Գ. – «Միասին»-ը շատ պարզ առումով ընկերային ցանց է՝ social media, ինչպէս տարբեր տեսակի ցանցեր՝ աշխատանքային, զուտ ընկերային, բաժնելով, կիսելով, մեկնաբանելով, պատասխանելով, միջոցառումներ կազմակերպելով, խումբեր կազմելով, իրարու հետ առցանց զրուցելով video եւ audio կամ ուղղակի գրաւոր տարբերակով: Տարբեր գործառոյթներ առաջարկող ընկերային ցանց է:

«ՆՅ» – Հսկայական ծրագիր է մէկ խօսքով՝ հայկական facebook մը, tweeter մը կամ tik tok մը, որ Հայութիւնը կ՚ուզէ համախմբել։ Այդպիսի ծրագիր մըն է, չէ՞։

Վ. Գ. – Կ՚ուզեմ նշել որ ծրագիր չէ այլեւս, արդէն պատրաստի արտադրութիւն է, գործիք է, որ գոյութիւն ունի: Ապրիլին պիտի թողարկենք առաջին Beta տարբերակը եւ Մայիսին վերջնական տարբերակը, որ կ՚ունենայ թէ՛ android-ի, թէ՛ appstore-ի վրայ յաւելուածներ եւ թէ՛ նաեւ կանոնաւոր աշխատող կայքէջ: Այս ամէնը պատրաստ է: Դուք ճիշդ էք, բաւական հսկայական աշխատանք է, որովհետեւ երկու տարուան մաշեցնող, յոգնեցնող աշխատանքի արդիւնքն է, որ ունինք այսօր: Եթէ մարդիկ ուզեն կապ հաստատել, հիմա արդէն կրնան տարբեր տեսակի համագործակցութիւններու համար կապ հաստատել, բայց այս ընկերային ցանցը իր բնական հունով պիտի յառաջանայ։ Մեր ցանկութիւնը այն է, որ աշխարհասփիւռ Հայերը,– կ՚ենթադրենք, կը յուսանք՝ ոչ թէ տասնեակ հազարներով, այլ՝ հարիւր հազարներով մարդիկ. չեմ ուզեր աւելի մեծ թիւեր ըսել,– ամէնուր իմանան, որ իրենց հետ հաղորդակցող մարդ կարելի է գտնել ըստ նախասիրութիւններու: Այսինքն մարդիկ facebook-ի նման իրենց ընկերներուն ցանկը կրնան ստեղծել եւ իրենց առօրեայ կամ շաբաթօրեայ տեղադրումները կատարել ընկերական կամ լուրջ քաղաքական, փիլիսոփայական, գրական թեմաներով, բայց նաեւ կրնան խումբեր կազմել եւ աշխարհի այլ երկիրներու մէջ գտնուող, նոյն հետաքրքրութիւնները ունեցողներու հետ հաղորդակցիլ: Բնական հունով պէտք է ընթանայ, մարդիկ պարզապէս պէտք է իմանան որ գոյութիւն ունի, որմէ ետք կարելի է նաեւ անվճար արձանագրուիլ: Կան վճարովի շատ փոքր fonction (գործառոյթ)ներ, զորս մարդոց կ՚առաջարկենք. ասոր նպատակը նաեւ ինքնագանձատրումն է, բայց այս ցանցին մասնակցութեան 95 տոկոսը անվճար է, ուրեմն իւրաքանչիւր Հայ պիտի մտածէ, թէ ինչո՞ւ ես եւս չըլլամ այդտեղ:

«ՆՅ» – Ծրագրին աչք մը նետելով կարելի է ըսել, որ հսկայական, լայնածաւալ ուսումնասիրութիւն կատարած էք։ Երկու խօսքով ռազմավարական յղացումին ընդհանուր գիծերը մեզի կրնա՞ք ներկայացնել։

Վ. Գ. – Ռազմավարութիւնը հետագայի մասին է: Վերադառնամ հիմնական միտքին: Որպէս ազգ, ծանօթ է որ այսօր շատ դժուար պայմաններու մէջ կ՚ապրինք. մեր պետականութիւնը թոյլ է, բայց նաեւ վտանգուած, մենք ունինք արցախեան խնդիր, մենք ունինք ընթերցանութեան խնդիր: Ընթերցասէր ժողովուրդ էինք նախապէս, հիմա ըստ իս, ընթերցասէր չենք: Կիրթ ժողովուրդ էինք՝ զիրար յարգող, զիրար սիրող, հիմա առնուազն ինչ որ առցանց կը տեսնեմ, զիրար յարգող ժողովուրդ չենք: Քաղաքական դաշտի մէջ իրարու նկատմամբ ատելութեան հասնող վերաբերում ունինք, բացատրութիւնը վերջին պատերազմը եւ տարբեր բաներ են։ Հիմնականին մէջ, այս խարխուլ եւ թոյլ վիճակէն դուրս գալու համար մենք քաղաքական առաջարկներ չունինք, մենք քաղաքական կազմակերպութիւն չենք, մենք քաղաքական ծրագիր չունինք, չնայած որ այս ծրագիրը հիմքին մէջ տեղ մը քաղաքական է, քանի որ կ՚ուզենք հայ ժողովուրդին մէջ յարգանք, իրերօգնութիւն, մէկզմէկու նկատմամբ սէր, զիրար ճանչնալու ցանկութիւնը տեսնել: Ինծի կը թուի թէ ամէն տեղ՝ սփիւռքի եւ Հայաստանի մէջ, մենք մեզ ճանչնալու խնդիրը ունինք: Ինչպէս որ կ՚ըսուի սփիւռքի 10-20-30 տոկոսը աշխուժ ներկայութիւն է կամ հայեցի կեանքով կ՚ապրի, առնուազն՝ զգացումներով, մասնակցութեամբ, իսկ մնացած 50-60-70 տոկոսը ո՞ւր է, որուն մէջ կան զարգացած մարդիկ, գիտնականներ, փրոֆեսէօրներ եւ այլն:

Մենք զիրար ճանչնալու խնդիր ունինք, որով ոչ ոք չի զբաղիր այսօր: Այս հարթակը ուղղակի առիթ է, գործիք է, որ մենք զիրար ճանչնանք: Ինչո՞ւ կը կապեմ մեր զիրար ճանչնալը մեր տկարութեան հետ, որովհետեւ այն զանգուածը, որ մենք պէտք է կարենանք համախմբել մեր ազգին մէջ, որպէսզի կարենանք կարմիր գիծեր գծել մեր պետականութեան պահպանման, մեր ճիշդ դրսեւորման, մեր զարգացման, մեր վաղորդայնին ապահովման, անվտանգութեան համար… այդ բոլորը կարելի է, երբ մեր ժողովուրդի լաւագոյն տարրերը բացայայտուին, որմէ ետք կողք-կողքի գալով պէտք է համագործակցինք: Ի հարկէ կան համագործակցութեան, ընկերային եւ այլ հարթակներ, բայց այն աստիճանի դիւրութեամբ, մերձեցման եւ կապի հնարաւորութիւններով, որ մենք կ՚առաջարկենք «Միասին»-ին մէջ, դժբախտաբար չկան:

«ՆՅ» – Ո՞վ պիտի ղեկավարէ հարթակը։ Խօսքի ազատութեան, հայհոյալից արտայայտութիւններու, սեռային բռնութիւններու գայթակղալից տեսարաններու, կեղծ լուրերու, դաւադրական տեսութիւններու… այս բոլոր խնդիրները ինչպէ՞ս պիտի լուծուին, ո՞վ պիտի ընէ, որովհետեւ բաւական մեծ գործ է եւ կը պահանջէ մեծ անձնակազմ։ Ինչպէ՞ս պիտի կազմակերպուի աշխատանքը։

Վ. Գ. – Պիտի կազմակերպուի ինչպէս որ ամէն լուրջ ծրագիր ճամբայ կ՚ելլէ, այսինքն մենք նախատեսած ենք որ առաջին տարուան ընթացքին առնուազն, բացի IT ոլորտի մասնագէտներէ, ունենանք 24 աշխատակից, որպէսզի կարենան նաեւ ժամանակի առումով՝ մէկը Ամերիկայի մէջ, մէկը Ֆրանսայի մէջ, մէկը Չինաստանի, մէկը Արեւելքի… բոլորին միաժամանակ ծառայութիւն մատուցել, այսինքն 24 ժամ արթուն ըլլանք: Կորիզը պատրաստ է արդէն, կը մնայ որ կամաց-կամաց աշխատակազմը մեծնայ համապատասխան մասնագէտներով: Ինչ կը վերաբերի ձեր հարցումին՝ թէ ինչպէ՞ս պիտի ապահովենք բարի տրամադրութիւնը այս ցանցէն ներս եւ վատ խօսքերէն, բամբասանքներէն, հայհոյանքներէն դուրս մնանք. մեր օրէնքները պիտի պարտադրեն յարգանքը. յարգանքէն դուրս երկու-երեք քայլեր կան, զորս կրնանք առնել, այսինքն՝ նախազգուշացում, երկրորդ զգուշացում եւ հաշիւի փակում: Մասնակիցները նաեւ իրենք կրնան մեզի արդար ահազանգեր ուղարկել ոմանց մասին: Ամենակարեւորը՝ բամբասանքը, այսինքն մէկու մը վրայ մեղք բարդելը, հայհոյանքը, ամբաստանութիւնը եւ այս տեսակ խօսակցութիւնները մեր մօտ տեղ պիտի չունենան: Բնականաբար շուկայական հասկացողութեամբ այս մէկը վնաս է, որովհետեւ որքան հայհոյողներ ըլլան, այնքան աւելի մարդ կը հաւաքուի, համապատասխան ցանցը այնքան աւելի կը լեցուի: Մեր հաշուարկը չէ հիմնուած այդ կէտին վրայ, այլ՝ սիրոյ, յարգանքի, լաւ տրամադրութեան, իրերօգնութեան միջավայրի ստեղծման: Ասոնցմէ դուրս՝ մնացեալը անընդունելի է: Բնականաբար ըստ մեղքին, պատիժին սահմանումը համապատասխան կը դառնայ:

«ՆՅ» – Իսկ միջազգային առումով, ո՞ր երկրի օրէնսդրութեան տակ պիտի ղեկավարուի։

Վ. Գ. – Ֆրանսայի:

«ՆՅ» – Եթէ օտար մը ուզէ անդամագրուիլ… ինչպէ՞ս պիտի ստուգուի մէկու մը ինքնութիւնը, որովհետեւ հայկական հարթակ կ’ըսենք, բայց վերջապէս բաց հարթակ է «Միասին»-ը։

Վ. Գ. – Այո՛, հայկական բաց հարթակ է։ Մենք պէտք է որոշենք՝ կա՛մ փակ պահենք եւ 2.000 կամ լաւագոյն պարագային 20.000 օգտատէր ունենանք, եւ կամ բաց հարթակ պիտի ըլլայ, որպէսզի մենք արդէն հարիւր հազարներու մասին կարենանք խօսիլ: Հոս կայ ուրիշները ընդունելու լուրջ հարց մը: Կան առաջին հերթին մեր ազգականները, որոնք կրնան լիբանանցի ըլլալ, ֆրանսացի, յոյն, ամերիկացի, որոնց հետ մենք ազգականական կապեր ունինք, որոնց մէջ կրնան նաեւ ըլլալ կէս-Հայեր… կամ՝ ոչ-Հայեր, որոնք ունին հայ զարմիկներ, որոնց հետ մտերմութեամբ իրենք զիրենք հայ կը զգան. կամ ամուսիններ, որոնք օտար են, բայց շատ հայասէր են: Տարբեր վիճակներ կան: Առաւելութիւն մըն է, որ «Միասին»-ը Հայոց եւ Հայոց բարեկամներուն համար է, բոլոր անոնց, որոնք կը յարգեն մեր արժէքները: Մենք ամէն առտու թելադրանքներ պիտի ուղարկենք, պիտի ներկայացնենք ստեղծագործութիւն մը մեր բանաստեղծներէն, ասոյթ մը՝ մեր մտաւորականներէն, մեր յեղափոխականներէն, պիտի խօսինք մեր պատմութենէն՝ մեկնաբանութեամբ, ու տարբեր լեզուներով: Սա աւելի լա՞ւ է, թէ՞ չէ, որ մեր քաղաքակրթութիւնը ծանօթացնենք նաեւ մեր ոչ-հայ բարեկամներուն։ Նախ մե՛նք պէտք է բացայայտենք ի հարկէ, բայց նա՛եւ՝ անոնք: Այդտեղ մենք ընդհանրապէս խնդիր չենք տեսներ, բացի եթէ ոեւէ մէկը՝ Հայ կամ ոչ-Հայ, չյարգէ մեր նշած արժէքները:

«ՆՅ» – Իսկ ձեր հաղորդակցութիւնը՝ տեղեկացնելու, տարածելու, ի՞նչ լեզուով կ՚ընէք։ Ձեր պաշտօնական լեզուն ո՞րն է։

Վ. Գ. – Մեր պաշտօնական լեզուն հայերէնն է եւ որեւէ լեզու, որ կարելի է օգտագործել, որովհետեւ ամէն ինչ թարգմանութեամբ այսօր հասանելի է: Զորօրինակ, մեր նախնական կայքէջը նաեւ ռուսերէնով է: Ռուսերէնով ըրած ենք, ոչ թէ Ռուսերուն համար, այլ՝ ռուսախօս Հայերուն համար, որուն կողքին կան նաեւ անգլերէնը, ֆրանսերէնն ու հայերէնը: Հիմա չենք մտածած սպաներէնով ընել, բայց մեր յաւելուածը հասանելի է նաեւ սպաներէնով: Այսինքն պիտի խօսինք այն լեզուներով, որոնք այսօր կը գործածուին:

«ՆՅ» – Այսօրուան գործիքներով՝ թարգմանութիւնները այդքան ալ վստահելի չեն։ Որքանո՞վ կարելի է վստահիլ այդ գործիքներուն։

Վ. Գ. – Մենք տքնաջան աշխատանք տարած ենք, որ չվստահինք այդ գործիքներուն, թարգմանական աշխատանքները մեր աշխատախումբը արդէն կատարած է այս չորս լեզուներով, այսինքն մեր մօտեցումը միայն եղած գործիքները հեշտութեամբ օգտագործելը չէ, բծախնդրութիւնը մեր սկզբունքներէն մէկն է:

Հարցազրոյցը վարեց՝

ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ ■