Հարցազրոյց՝ Չեխիոյ «Օրեր» ամսագրի հիմնադիր–խմբագիր Յակոբ Ասատրեանի հետ
«Նոր Յառաջ»- Կը մասնակցիք եռօրեայ «Ապագայ հայկականը» համաժողովին, ի՞նչ են ձեր սպասումները այս համագումարէն:
Յակոբ Ասատրեան– Իմ հիմնական սպասումն այն է, եթէ հնարաւոր է ի հարկէ, մի ընդհանուր համահայկական մօտեցում ձեւակերպուի՝ հայութեանը յուզող գլխաւոր հարցերի շուրջ եւ նաեւ գործիքակազմերը մշակուեն կամ առնուազն արտայայտուեն մի քանի ճանապարհներ, որոնցով հնարաւոր կը լինի այդ ընդհանուր գաղափարները իրականութիւն դարձնել, որովհետեւ մինչեւ հիմա՝ անցեալ երեսուն տարիների ընթացքում, մենք թէ՛ Սփիւռքում, թէ՛ Հայաստանում բազմազան համաժողովներ, ժողովներ, հանդիպումներ ենք ունեցել, հազար ու մի գաղափար է հնչել եւ այդպէս էլ շատ յաճախ այդ գաղափարները կեանքի չեն կոչուել գործիքակազմերի բացակայութեան պատճառով: Այս քննարկումները հետաքրքիր են նրանով որ տարբեր կարծիքների եւ տարբեր գաղափարների «պայքար»ի արդիւնքում, հնարաւոր է ընտրել առնուազն մի քանի ճանապարհ, մի քանի սցենար, որոնց շուրջ հնարաւոր է նաեւ եզրակացութիւններ անել եւ ընտրութիւն կատարել ի վերջոյ: Ճիշդ է, այստեղ որոշակի քուէարկութեան գործիքակազմ կայ դրուած եւ արդիւնքում ընտրութիւն են կատարում այս կամ այն գաղափարի կամ առաջարկի շուրջ, բայց դա էլ բաւարար չէ, որովհետեւ մինչեւ հիմա պարզ չէ թէ որո՞նք են լինելու այն գործիքակազմերը, որոնց միջոցով հնարաւոր կը լինի այդ գաղափարները կեանքի կոչել:
«ՆՅ»- Այս համագումարը կազմակերպողներու գլխաւոր նպատակը ի՞նչ է. հետագային կուսակցութի՞ւն մը կազմել կամ քաղաքական այնպիսի հարթակ մը ստեղծել, որ քաղաքական որոշումներու, կուսակցութիւններու վրայ ազդեցութի՞ւն բանեցնէ, պետական համակարգին մէջ իր խօ՞սքը ունենայ: Ինչպիսի՞ հեռանկար ունի:
Յ.Ա.- Ճիշդն ասած հեռանկարի իմաստով ես չգիտեմ դա ինչքանո՞վ հնարաւոր կը լինի իրականացնել, եթէ հիմնադիրները ուզենան մասնակցութիւն ունենալ Հայաստանի քաղաքական կեանքին մէջ, սակայն բուն Սփիւռքի եւ Հայաստանի հասարակական մտքի վրայ անշուշտ սա կարող է որոշակի ազդեցութիւն ունենալ, որովհետեւ վերջի տարիներին Հայաստան–Սփիւռք շփումները շատ քիչ են եղել եւ լայն շրջանակների իմաստով հանդիպումները սահմանափակ են եղել՝ ընդամէնը վերջին տարին այստեղ Երեւանում մի համաժողով տեղի ունեցաւ եւ այն էլ ոչ ամբողջական ներգրաւուածութեամբ, բայց այստեղ ես նկատում եմ որ Հայաստանեան մասնակցութիւնը բաւականին մեծ է եւ ինչ–որ իմաստով Սփիւռքի կարծիքները, Հայաստանի կարծիքները, դրանց խաչաձեւումը եւ փոխանակումը կարող է որոշակի շրջանակների վրայ ազդեցութիւն ունենալ, որ տարածուի ե՛ւ Սփիւռքում, ե՛ւ Հայաստանում: Յատկապէս եթէ դրա լուսաբանմանը նաեւ ակտիւօրէն մասնակցեն լրատուամիջոցները, որովհետեւ այս ամէնը որեւէ արդիւնք չի ունենայ եթէ սահմանափակ շրջանակներում մնայ եւ չտարածուի թէ՛ Հայաստանի, թէ՛ Սփիւռքի լրատուամիջոցներով:
«ՆՅ»- Այս հարթակը քաղաքացիական, հանրային ժողովրդավարութեան հիմքերու վրայ հաստատուած եւ կազմակերպուած համագումար մըն է, որ նաեւ ձեւով մը դուրս կը ձգէ բոլոր կառոյցները, համակարգուած խմբաւորումները եւ կուսակցութիւնները եւ անոնց յարակից բոլոր մարմինները: Որքանո՞վ կարելի է սփիւռքահայութեան հետ շփման մէջ մտնել դուրս ձգելով բոլոր կազմաւորուած կառոյցները: Այդ կառոյցներէն մի քանին հրաւիրուած էին իբրեւ դիտորդ։
Յ.Ա.- Ի հարկէ դա մի քիչ դժուար կը լինի, բաց լրատուամիջոցների աշխատանքը այստեղ շատ կարեւոր է եւ ճիշդ ձեւով մատուցելն է. կարեւոր՝ ոչ թէ կենդրոնանալ անձերի վրայ, թէ ո՞վ է կազմակերպել եւ ի՞նչ հեռահար նպատակներ ունի, այլ հնչած գաղափարների եւ դրանց իրականութեան համապատասխանութեան մասին եւ մտահոգութիւնների մասին պէտք է խօսել, որովհետեւ մենք ոչ թէ պէտք է ամէն մի ձեռնարկի կամ ամէն մի նախագծի մէջ փնտռենք ինչ–որ մութ անկիւններ եւ ստուերային ուժեր, այլ պէտք է կարողանանք առողջ հատիկները վերցնել այդ բոլոր տեսակի նախաձեռնութիւններից, այդ թւում այս «Ապագայ հակականը»-ից եւ դրանք տարածել եւ նաեւ ինչ–որ ձեւով կրթել թէ՛ Սփիւռքի, թէ՛ Հայաստանի աշխատող միտքը, որովհետեւ ինչպէս փորձը ցոյց է տուել վերջին տարիներին, բաւականին լճացում է տեղի ունենում այս ասպարէզում եւ նոյնիսկ անհասկացողութիւն կայ Սփիւռք–Հայաստան կապերի մէջ: Այս ամէնը հարկաւոր է դրական լիցքի միջոցով, արդիւնաւէտ եւ օգտակար խորհուրդների միջոցով, ի մի բերել այդ յարաբերութիւնները եւ կարողանալ ազդել: Հիմա թէ ինչքանո՛վ այստեղ քննարկուած թեմաները կ՚ազդեն ընդհանուր սփիւռքեան կամ հայաստանեան մտածողութեան վրայ՝ դժուարանում եմ ասել, բայց քայլ առ քայլ պէտք է առաջ գնալ, այսինքն սա աւելի լաւ է, քան ոչինչ անելը:
