«Ճամբորդութիւն Իտալիա՝ Չարենցի հետ» խորագրեալ ցուցադրութիւն՝ գրողի տուն-թանգարանին մէջ

Չարենցի տունթանգարանին մէջ բացուած է «Ճամբորդական յուշեր Իտալիա» առժամեայ ցուցադրութիւնը։ Ան կը ներկայացնէ գրողի յուշերը, նամակներն ու տպաւորութիւնները Իտալիոյ ճամբորդութենէն։ Այցելուները Չարենցի հետ պիտի շրջագային 1925 թուականի Հռոմի ու Վենետիկի մէջ։

Չարենցի տունթանգարանի ներքնայարկին մէջ մեծ ճամպրուկ մը դրուած է։ Բանաստեղծի ճամպրուկն է, որ անոր կեանքի յատուկ ժամանակաշրջանի համր վկան է։ Այդ ճամպրուկին մէջ տեղաւորուած են բանաստեղծի նամակները, նշումները, գրիչները եւ այլ իրեր, որոնք անոր հետ եղած են Իտալիա ճամբորդութեան ընթացքին։

Չարենցի տունթանգարանի տնօրէնուհի Ժաննա Մանուկեան կ՚ըսէ. “Այս տարի լրանում է Չարենցի ճամբորդութեան 100-ամեակը եւ թանգարանը որոշել է անդրադառնալ այդ նիւթին։ Առաւել շեշտադրուած է Իտալիանքանի որ այնտեղ են տեղի ունեցել Չարենցի  կեանքի շատ կարեւոր դրուագներ։ Հէնց այնտեղ է նա հանդիպել Աւետիք Իսահակեանի հետ, քանի որ վերջինս երկար ժամանակ ապրում էր Վենետիկում։ Ու քանի որ նաեւ Իսահակեանի 150-ամեակն է, որոշեցինք անդրադառնալ այդ ճանապարհորդութեան։

Չարենցի շրջագայութիւնը կը սկսի գրականագէտ Յարութիւն Սուրխաթեանի նամակով՝ ուղղուած Ալեքսանդր Միասնիկեանին։ Ան կը խնդրէ արտասահման ուղարկել երիտասարդ տաղանդաւոր գրող Եղիշէ Չարենցը։ Բանաստեղծի եօթնամսեայ շրջագայութեան ամէնէն վառ էջերը գրուած են Իտալիոյ մէջ։

Չարենցի տունթանգարանի աւանդապահ Անուշ Թասալեան կը նշէ. «1924 Նոյեմբեր 17-ին Թիֆլիսում բանաստեղծը ստանում է ճամբորդելու անցագիր։ Արդէն 1925 Մարտ 14-ին Եղիշէ Չարենցը մի թերթիկի վրայ գրառում է կատարումՍքանչելի քաղաք է Վենետիկը“»։

Վենետիկի մէջ կը սկսի Չարենցի եւ Իսահակեանի մտերմութիւնը։ Ան կը վերածուի բարեկամութեան, մինչդեռ առաջին տպաւորութիւնը դրական չէ եղած։ Հետագային Իսահակեան իր յուշերուն մէջ կը գրէ

«Չարենցը եկել էր Հայաստանից Եւրոպա։ Նա ինձ այցելեց Հռոմից։ Առաջին տպաւորութիւնը, որ ստացայ նրանից, փայլուն չէր վտիտ մարմին, կարճ հասակ, բայց խոհական, խելացի աչքեր։ Նա մի ամբողջ ամիս մնաց Վենետիկում, եւ մենք խորին կերպով բարեկամացանք, մտերմացանք։ Ամբողջ օրը միասին էինք։ Առաւօտը կանուխ գալիս էր հիւրանոցից, մնում մինչեւ ուշ գիշեր մեր տանը։ Թափառում էինք հրաշալի Վենետիկում՝ ջրանցքներով, գոնդոլներով, գնում էինք ծովափ, յետոյ՝ Մխիթարեանների վանքը՝ Սուրբ Ղազար։ Խօսում էինք անվերջ ամէն հարցի մասին՝ գիտութեան, գրականութեան, փիլիսոփայութեան, յեղափոխութեան, բոլոր այն մեծ խնդիրների, որ կան, եւ փոքր խնդիրների, որ յուզում են մարդկանց»:

Վարպետն ու Չարենցը միասին լուսանկար մը ունին Վենետիկի «Սուրբ Մարկոս» հրապարակէն, որ հետաքրքրական պատմութիւն ունի։ Այս կապակցութեամբ Իսահակեան իր յուշերուն մէջ կը գրէ.

«Վենետիկի հասարակութիւնը իր պարապ ժամերը անց է կացնում աշխարհի ամէնէն գեղեցիկ հրապարակի վրայ։ Մի կողմը Սուրբ Մարկոսի հրաշալի տաճարն է, միւս երեք կողմերը թանգարաններն են՝ բոլորն էլ մարմարակերտ պալատներ։ Եղիշէի հետ էլ մենք անցկացնում էինք Սուրբ Մարկոսի հրապարակի զանազան սրճարաններում։ Սուրբ Մարկոսի հրապարակը լեցուն էր աղաւնիներով, որոնք կոչւում են Սուրբ Մարկոսի աղաւնիներ՝ հազարաւոր, տասնեակ հազարաւոր, եւ կառավարութիւնը կերակրում է նրանց։ Հրապարակում ծախում են սերմեր, սիսեռ՝ կերակրելու համար աղաւնիներին։ Մարդիկ շարունակ նկարւում էին՝ ափերում սիսեռ բռնած։ Աղաւնիները գալիս, նստում են կտցահարելու համար, ե՛ւ ուսերի, ե՛ւ գլխարկների վրայ։ Ահա, ես ու Չարենցն էլ նկարուեցինք Սուրբ Մարկոսի հրապարակի վրայ՝ աղաւնիների հետ միասին։ Չարենցը բախտաւոր եղաւ, որ նրա վրայ նստեցին 3-4 աղաւնի, իսկ իմ ձեռքը մնաց դատարկ»։

Վենետիկեան շրջագայութիւնը Չարենցի կեանքին մէջ մեծ հետք ձգած է։ Այդ ազդեցութիւնը ցոլացած է տարբեր գործերու մէջ, որոնցմէ շատերը մինչեւ օրս կը թարգմանուին իտալերէնի։