Հայաստանի Արտաքին գործոց նախարարութեան յայտարարութիւնը
«35 տարի առաջ՝ 1988 Փետրուար 27-29-ին, ազերպայճանական իշխանութիւնների հրահրմամբ եւ յանցաւոր անգործութեան հետեւանքով Սումգայիթ քաղաքում տեղի ունեցան զանգուածային հայկական ջարդեր, որին զոհ գնացին հարիւրաւոր Հայեր, այդ թւում՝ երեխաներ, կանայք եւ ծերեր, իսկ հազարաւորները՝ բռնի տեղահանուեցին։
Ադրբեջանի իշխանութիւնների կողմից նախապէս ծրագրուած ջարդերն իրագործուեցին Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի` իր պատմական հայրենիքում արժանապատուօրէն ապրելու եւ խաղաղ արարելու քաղաքակիրթ պայքարը բիրտ ուժով ճնշելու նպատակով:
Ազգային ինքնութեան հողի վրայ կատարուած այս զանգուածային ոճրագործութիւնը լայն արձագանգ ստացաւ եւ դատապարտուեց միջազգային հանրութեան կողմից, այդ թւում՝ Եւրոպական խորհրդարանի համապատասխան բանաձեւերի ընդունմամբ: Սակայն ոճրագործութեան իրական կազմակերպիչներն ու իրագործողները ոչ միայն պատասխանատւութիւն չկրեցին, այլեւ, ոգեւորուկած անպատժելիութիւնից ու ամենաթողութիւնից, հայատեացութեան եւ անհանդուրժողականութեան նոր ալիք բարձրացրեցին՝ Հայերի նոր ջարդեր եւ կոտորածներ իրականացնելով նաեւ Բաքւում, Կիրովաբադում եւ Ադրբեջանի հայաշատ միւս բնակավայրերում։
Այս արիւնալի իրադարձութիւնների հետեւանքով հարիւրհազարաւոր Հայեր ստիպուած եղան հապշտապ լքել իրենց տները՝ թողնելով իրենց ունեցուածքը ու գոյքը, եւ հետագայ տարիների ընթացքում երբեւէ հնարաւորութիւն չստացան իրացնել իրենց ոտնահարուած իրաւունքները։
Հետագայ իրադարձութիւնները ցոյց տուեցին, որ ադրբեջանական իշխանութիւնների յիշեալ ոճրագործութիւնները ոչ թէ առանձին դրուագներ էին, այլ պետականօրէն ծրագրուած հայատեացութեան վառ օրինակներ, որոնց շարունակական դրսեւորումների հետեւանքով բռնի տեղահանուեցին նաեւ Շահումեանի շրջանի, Գետաշէնի, իսկ 44-օրեայ պատերազմի հետեւանքով նաեւ Հադրութի, Շուշիի ինչպէս նաեւ յարակից շրջանների տասնեակ հազարաւոր Հայեր:
Սումգայիթեան ոճրագործութիւնից 35 տարի անց, շուրջ 80 օր է, ինչ Ադրբեջանը ապօրինի կերպով շրջափկուած է պահում Բերձորի միջանցքը եւ այս գործողութեան նպատակը Լեռնային Ղարաբաղում մնացած 120 հազար Հայերին նոյնպէս տեղահանելն է:
Ադրբեջանն, այսպիսով, շարունակում է Արցախահայութեանը ցեղային զտումների ենթարկելու միջոցով Լեռնային Ղարաբաղը հայաթափելու իր քաղաքականութիւնը, որը կանխելու գործում հրամայական է միջազգային հանրութեան հասցէական դատապարտումն ու համապատասխան միջազգային գործիքակազմերի կիրառումը:
Այսօր էլ, անտեսելով նոյնիսկ հեղինակաւոր միջազգային դատական ատեանների վճիռները, Ադրբեջանը բացայայտ կերպով շարունակում է ոչնչացնել, պղծել եւ վանդալիզմի ենթարկել հայկական պատմամշակութային կոթողները ու սրբավայրերը, նպատակ ունենալով ջնջել հայկական հետքը իր վերահսկողութեան տակ գտնուող տարածքներում: Միեւնոյն ժամանակ՝ ամենաբարձր մակարդակով շարունակում է հայութեան նկատմամբ ատելութեան քարոզը, ինչը նպատակ ունի երկու ժողովուրդներին հնարաւորութիւն չտալ յաղթահարելու թշնամութեան մթնոլորտը:
Այսօր յարգանքի տուրք մատուցելով Սումգայիթում եւ այլ բնակավայրերում իրագործուած հայկական ջարդերի անմեղ զոհերի յիշատակին՝ կրկին ընդգծում ենք, որ ի պատասխան հայկական կողմի՝ տարածաշրջանում կայունութիւն եւ խաղաղութիւն կառուցելու ջանքերին, Ադրբեջանի հակահայկական հռետորաբանութիւնն ու առաւելապաշտական նկրտումները եւ յարձակողական գործողութիւնները անթոյլատրելի են:
Հայաստանի Հանրապետութիւնը, միեւնոյն ժամանակ, իր հաւատարմութիւնն է յայտնում խաղաղութեան օրակարգին, տարածաշրջանում երկարատեւ ու համապարփակ խաղաղութեան եւ անվտանգութեան հաստատումը համարելով անյետաձգելի հրամայական»:
