Վարչապետ Փաշինեան, ընդառաջելով Ֆրանսայի նախագահի հրաւէրին՝ Նիւ Եորքէն իր վերադարձի ճամբուն վրայ, աշխատանքային այցով Փարիզ ժամանեց։ Նախագահ Մաքրոն զինք ընդունեց Էլիզէի պալատին մէջ, ուր երկու ղեկավարները գլուխ-գլխի հանդիպում մը ունեցան։ 

Դիմաւորման արարողութենէն ետք, նախքան հանդիպումը, երկու ղեկավարները մամլոյ ասուլիս մը սարքեցին։

Նախ խօսք առաւ նախագահ Մաքրոն, որ Փաշինեանը հիւրընկալելով զգացած իր ուրախութիւնը յայտնելէ ետք, յիշեց հայ-ազերպայճանական սահմանի վերջին դէպքերը, նշեց ստեղծուած տագնապալի իրավիճակը եւ ըսաւ որ՝ այս պայմաններուն մէջ Ֆրանսա ստանձնեց իր պարտականութիւնները, ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհուրդի ներկայի նախագահող երկիրը ըլլալով՝ հրաւիրեց Անվտանգութեան խորհուրդի նիստ, ուր երկու անգամ` Սեպտեմբեր 14-ին եւ 15-ին, քննարկուեցաւ իրավիճակը: “Խորհուրդի անդամները պահանջեցին անմիջապէս դադրեցնել ռազմական գործողութիւնները եւ յարգել հրադադարը: Նկատի ունենալով, որ կան գրաւուած դիրքեր` Ֆրանսա պահանջեց ազերպայճանական ուժերու իրենց նախնական դիրքեր վերադարձը: Ես Սեպտեմբեր 14-ին իսկ ըսի նախագահ Ալիեւին, որ սահմանին գծուած չըլլալը չի կրնար արդարացնել որեւէ յառաջխաղացում դէպի միւս երկրի տարածք”, նշեց նախագահը, աւելցնելով որ՝ ինչպէս արդէն ինք նշած է Սեպտեմբեր 13-ին իսկ, ուժի գործադրումը չի կրնար լուծում ըլլալ ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ ալ Ազերպայճանի համար եւ հարկ է անյապաղ վերսկսիլ երկխօսութիւնը: “Չլուծուած բոլոր հարցերը, որոնք բազմաթիւ են, պէտք է բացառապէս լուծուին բանակցութիւններու ճամբով”,– շեշտեց նախագահ Մաքրոն: 

Նշելէ ետք թէ կ՚ողջունէ խիզախութիւնը վարչապետ Փաշինեանի, որ «նոր մօտեցում  առաջարկեց տարածաշրջանի ապագային վերաբերեալ», Ֆրանսայի նախագահը աւելցուց որ՝  մօտակայ ժամերուն պիտի զրուցէ նաեւ Ալիեւի հետ, «որ նոյնպէս կը փափաքի վերջ դնել տարածաշրջանի անկայունութեան եւ գտնել լուծումներ»: “Սակայն անկարելի է կառուցել խաղաղութիւն` ուժի գործադրման սպառնալիքի ներքոյ: Այդ իսկ պատճառով Ֆրանսա ամէն ինչ պիտի ընէ, հետամուտ պիտի ըլլայ իր նպատակին` հարաւային Կովկասի կայուն, անվտանգ եւ բարգաւաճ դառնալուն”, – ըսաւ ան: 

Նախագահ Մաքրոն իր խօսքի աւարտին ամփոփ գիծերու մէջ ներկայացուց հանդիպումին օրակարգի նիւթերը՝ տեղւոյն իրավիճակի քննարկումը, հրադադարի պահպանումը, բանակցութիւններու վերսկսումը, սահմանագծման հարցը եւ Եւրոպական Միութեան ու Ֆրանսայի կարելի նպաստը անոնց,  ՄԱԿ-ի եւ ԵԱՀԿ-ի գործողութիւնները, ինչպէս նաեւ Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու բնականոնացման խնդիրը,– զոր որակեց անհրաժեշտ գործընթաց եւ խիստ էական՝ տարածաշրջանին համար,– եւ ի վերջոյ՝  Հայաստան-Ֆրանսա երկկողմ յարաբերութիւններուն առնչուող հարցեր:

Հոս միջանկեալ նշենք, թէ Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու բնականոնացման գործընթացին անդրադարձին մէջ՝ նախագահ Մաքրոն յատուկ կարեւորութեամբ ընդգծեց, որ Ֆրանսա իր պատասխանատւութիւնը ստանձնած է՝ ոչի՛նչ զիջելով ժխտողականութեան, Պատմութեան նկատմամբ յստակ կեցուածքով եւ բոլոր միջոցներու գործադրմամբ՝ անհրաժեշտ երկխօսութեան հաստատման ջանքերով։

Նախագահը իր խօսքը եզրափակեց նշելով. “Անգամ մը եւս կ՚ընդգծեմ Ֆրանսայի յանձնառութիւնը` Ձեր երկրին եւ ամբողջ տարածաշրջանին համար խաղաղութեան եւ կայունութեան հասնելու գործին մէջ: Կ՚ողջունեմ Ձեր պատասխանատւութեան զգացումը եւ Ձեր դիրքորոշումը` ամէն ինչ ընելու, որ խաղաղութիւն հաստատուի: Կը մաղթեմ, որ Ձեր երկիրը ունենայ յստակ ու խաղաղ սահմաններ”: 

Իր կարգին, վարչապետ Փաշինեան շնորհակալութիւն յայտնելէ ետք հրաւէրին եւ ջերմ ընդունելութեան համար, մասնաւորապէս նշեց.-

“Նման հանդիպումները հնարաւորութիւն են տալիս էլ աւելի արդիւնաւէտ դարձնել Ֆրանսիայի եւ Հայաստանի առանձնաշնորհեալ յարաբերութիւնները: Կարծում եմ, ինչպէս արդէն նշեցիք պարոն նախագահ, այսօր աւելի շատ կը կենտրոնանանք միջազգային եւ տարածաշրջանային անվտանգութեան հարցերի վրայ: 

Ֆրանսիան նախագահում է ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհրդում, որի օրակարգում նաեւ Ֆրանսիայի ու անձամբ նախագահ Մակրոնի աջակցութեամբ ընդգրկուեց Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի հերթական յարձակման թեման: Տեղի ունեցաւ շահագրգիռ քննարկում, եւ հարցը շարունակում է մնալ Անվտանգութեան խորհրդի օրակարգում: 

2021 թուականի Մայիսի 12-ի եւ 2022 թուականի Սեպտեմբերի 13-ի յարձակման հետեւանքով Ադրբեջանն բռնագրաւել է Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածքներ: Այդ թեմային մանրամասն անդրադարձել եմ ՄԱԿ-ի Գլխաւոր համաժողովի 77-րդ նստաշրջանին իմ ունեցած ելոյթում: Ընդգծեմ, որ մեր դիրքորոշումը միանշանակ է՝ ադրբեջանական զինուած ուժերը պէտք է դուրս գան Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից եւ ուզում եմ շնորհակալութիւն յայտնել Ֆրանսիային, անձամբ նախագահ Մակրոնին` այս դիրքորոշումն արձանագրելու համար: Ուզում եմ միջազգային մեր գործընկերների եւ մեծարգոյ նախագահ նաեւ Ձեր ուշադրութիւնը հրաւիրել հետեւեալ փաստի վրայ. այն շահարկումները, թէ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ ճշգրիտ սահման չկայ, քանի որ սահմանը գծուած ու զատուած չէ, իրականութեան հետ կապ չունեն: 

Խորհրդային Հայաստանի եւ Խորհրդային Ադրբեջանի միջեւ գոյութիւն ունեցած վարչական սահմանները երկու երկրների անկախութեան առաջին ամիսներին դարձել են պետական սահմաններ, քանի որ թէ՛ Հայաստանը եւ թէ՛ Ադրբեջանը ստորագրել եւ վաւերացրել են Անկախ պետութիւնների համագործակցութիւն (ԱՊՀ) ստեղծելու մասին 1991 թուականի Դեկտեմբերի 8-ի համաձայնագիրը: Ընդ որում, երկու երկրներն էլ մինչեւ այս պահը հանդիսանում են ԱՊՀ անդամ: Ուզում եմ ընդգծել, որ այդ համաձայնագրի անբաժանելի մաս է, որ վարչական սահմանները, գոյութիւն ունեցող սահմաններն ըստ էութեան դառնում են պետական սահման եւ համաձայնագրին միացած երկրները ճանաչում են այդ սահմանները:   

Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանի գործողութիւնները չի կարելի գնահատել այլ կերպ, քան՝ գիտակցուած յարձակում: Ադրբեջանական բռնագրաւման հետեւանքով մեր տարածաշրջանում իրավիճակը շարունակում է մնալ լարուած: Կարծում եմ՝ միջազգային դիտորդական առաքելութեան գործուղումն ադրբեջանական բռնագրաւման հետեւանքով տուժած շրջաններ եւ սահմանային գօտի կ՚օգնի, որ միջազգային հանրութիւնն ուղիղ եւ ոչ թէ միջնորդաւորուած տեղեկութիւններ ստանայ: 

Համոզուած եմ` ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհուրդը նոյնպէս հարցը պէտք է շարունակի պահել ուշադրութեան կենտրոնում, եւ այս հարցով ակնկալում եմ նախագահող երկրի աջակցութիւնը: 

Գալով երկարաժամկէտ լուծումներին, կարծում եմ՝ անհրաժեշտ է 1991 թուականի Դեկտեմբերի 8-ի համաձայնագրով վերահաստատուած սահմանների փոխադարձ ճանաչմամբ գնալ Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրմանը: Հայաստանը պատրաստ է տարածաշրջանի հաղորդակցութեան ուղիների բացմանը եւ հաղորդակցութեան նոր ուղիների կառուցմանը՝ համաձայն այն երկրների ազգային օրէնսդրութեան, որոնց տարածքով դրանք անցնում են:

Կարեւորում ենք նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգաւորումը, որը կ՚երաշխաւորի Լեռնային Ղարաբաղի հայութեան իրաւունքներն ու անվտանգութիւնը: Կարծում եմ՝ Ադրբեջան-Լեռնային Ղարաբաղ քննարկումների մեկնարկը կարող է օգտակար լինել: Այս համատեքստում պիտի ընդգծեմ Ֆրանսիայի դերը՝ որպէս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր”: