«Տէր Զօր»

Գեղանկարիչ Յովհաննէս Յարութիւնեանի փարիզեան ցուցահանդէսին առթիւ

Մայիս 29-էն Յու­նիս 15, Փա­րիզի 15-րդ թա­ղի «International Art Gallery» (78, Ave. de Suffren – Village Suisse) ծանօթ պատ­կե­րաս­րա­հին մէջ բազ­մա­թիւ հա­յեր, ֆրան­սա­ցիներ եւ օտար այ­ցե­լու­ներ հա­ղոր­դա­կից եղան բա­ցառիկ ցու­ցա­հան­դէ­սի մը, որուն հե­ղինա­կը ծա­նօթ ու սի­րուած գե­ղան­կա­րիչ Յով­հաննէս Յա­րու­թիւնեանն է։

Ցու­ցա­հան­դէ­սի բաց­ման օրը՝ Մա­յիս 29-ին, առա­ջին այ­ցե­լուն Փա­րիզ 15-րդի թա­ղապետ Ֆի­լիփ Կու­ժոնն էր։ Ջերմ զրոյց ու­նե­նալով արուես­տա­գէտին հետ, ան ըսաւ, թէ շուրջ եր­կու շա­բաթ իր թա­ղին բնա­կիչ­նե­րը պի­տի վա­յելեն հայ­կա­կան արուես­տը, որ ար­դէն մի­ջազ­գա­յին ճա­նաչում ու­նի։ 

Ձախէն՝ Ժորժ Լեւի (պատկերասրահին տնօրէնը), Յովհաննէս Յարութիւնեան, աղջիկը՝ Սոնա, եւ Ֆիլիփ Կուժոն (Փարիզ 15−րդի թաղապետը)

Ցու­ցասրա­հին մէջ հա­մախմբուած բազ­մա­թիւ ներ­կա­ներու ու­շադրու­թիւնը գրա­ւեց Նոր­վան Սրբա­զանի անակնկալ այ­ցե­լու­թիւնը։ Շնոր­հա­ւորե­լով ու բարձր գնա­հատե­լով Յ. Յա­րու­թիւնեանի բազ­մաոճ կտաւ­նե­րը, Սրբա­զան հայ­րը ընդգծեց «Տէր Զօր» խո­րագ­րեալ գե­ղան­կա­րը՝ նշե­լով, թէ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան փաս­տը պաս­տա­ռին վրայ դի­տելը շատ տպա­ւորիչ է, մա՛նա­ւանդ օտար­նե­րուն հա­մար։

Ներ­կա­ները հա­մակ ու­շադրութեամբ եր­կար կանգ կ՚առ­նէին ամէն մէկ նկա­րին առջեւ, կար­ծէք կը փոր­ձէին թա­փան­ցել Յա­րու­թիւնեանի նե­րաշ­խարհը՝ ըմբռնե­լու անոր մտա­ծողու­թիւնը, զոր փոր­ձած է վե­րար­տադրել կտա­ւին վրայ։

«Մեծարանք՝ Փօլ Սեզանին»

«Մե­ծարանք Փօլ Սե­զանին», «Երի­տասար­դութիւն», Վար­դա­գոյն ծա­ռը», Մոն­մարթրի Bateau-Lavoir հրա­պարա­կը», «Եր­կու կի­ներ», «Պատշգա­մին վրայ»… վեր­տա­ռու­թեամբ նկար­նե­րու եր­կար շարք մը։

Ցու­ցասրա­հի մուտքին տեղ գրա­ւած էր ֆրան­սա­ցի բա­նաս­տեղծ Լօ­ռանս Հե­ռոյի «Après l’hiver» երկլե­զու՝ ֆրան­սե­րէն ու հա­յերէն (թարգմա­նու­թիւնը՝ գրող, բա­նաս­տեղծ Շանթ Մկրտչեանի) գիր­քը, կող­քի նկա­րը՝ Յով­հաննէս Յա­րու­թիւնեանի։ 

Գե­ղան­կա­րիչին հետ հան­դի­պելէ ետք է, որ գիր­քին հե­ղինա­կը Հա­յաս­տանն ու Ար­ցա­խը սի­րած է ու անոնց շուրջ բա­նաս­տեղծու­թիւններ գրե­լու փա­փաքը զգա­ցած։ «Յա­նուն Ար­ցա­խի», «Յա­նուն Հա­յաս­տա­նի» բա­նաս­տեղծութիւննե­րով, Լօ­ռանս Հե­ռօ փոր­ձած է իր ձայ­նը լսե­լի դարձնել ան­տարբեր աշ­խարհին՝ «Ռումբեր կը տե­ղան եր­կինքէն», միաժա­մանակ ոգեշնչե­լով՝ «Ես այնքան կ՚ու­զէի սա­տար հան­դի­սանալ Ար­ցա­խի մեր եղ­բայրնե­րուն»։

Ի դէպ, այս պատ­կե­րաս­րա­հին մէջ նկա­րիչը բազ­միցս ցու­ցադրած է իր գոր­ծե­րը։ Տնօ­րէնը՝ Ժորժ Լե­ւի յա­ճախ կ՚ըսէ, թէ իրեն հա­մար մեծ պա­տիւ է նման տա­ղան­դա­ւոր նկար­չի մը կտաւ­նե­րը ցու­ցադրե­լը։

***

Յովհաննէս Յա­րու­թեան ծնած է 1950 Սեպ­տեմբեր 30-ին, Երեւան։ Վեց տա­րեկա­նէն սկսած է հե­տաքրքրուիլ նկար­չութեամբ։ 12 տա­րեկա­նին մաս­նակցե­լով Հնդկաս­տա­նի մէջ պա­տանի­ներու ցու­ցա­հան­դէ­սին՝ ար­ժա­նացած է մրցա­նակի։

Շրջա­նաւարտ է Երեւանի «Փա­նոս Թեր­լե­մեզեան» գե­ղարուես­տի ու­սումնա­րանէն եւ Գե­ղարուես­տա­թատե­րական հիմ­նարկէն։

Մաս­նակցած է բազ­մա­թիւ ցու­ցա­հան­դէսնե­րու։ 

1990-ին գոր­ծուղուած է Փա­րիզ՝ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան աշ­խա­տան­քի։ Նոյն տա­րին Փա­րիզի Արուեստնե­րու մի­ջազ­գա­յին ոս­տա­նին (Cité internationale des arts) մէջ կը ներ­կա­յացուի Յով­հաննէս Յա­րու­թիւնեանի առա­ջին ան­հա­տական ցու­ցա­հան­դէ­սը, գե­ղան­կա­րիչին առ­ջեւ բա­նալով լայն հո­րիզոն մը։

Տե­ղին է նշել, որ Ֆրան­սա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղովին՝ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը ճանչնա­լու որո­շու­մին առի­թով, գե­ղան­կա­րիչը մե­ծադիր կտա­ւի վրայ կը պատ­կե­րէ թուրք ջար­դա­րար­նե­րէն մա­զապուրծ հայ կին մը, որ իր նո­րածին մա­նու­կը գրկած դիակ­նե­րու ընդմէջէն սար­սա­փով կը փա­խի դէ­պի անա­պատ­նե­րը։ «1915 Ապ­րիլ 24» խո­րագ­րեալ այս գե­ղան­կա­րը այ­նուհե­տեւ Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նու­թեան նա­խաձեռ­նութեամբ, առ ի երախ­տա­գիտու­թիւն կը նուիրուի Ֆրան­սա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղովին։

«1915 Ապրիլ 24»

Անոր գոր­ծե­րը ցու­ցադրուած են Ֆրան­սա­յի զա­նազան քա­ղաք­նե­րուն եւ տար­բեր եր­կիրնե­րու մէջ՝ ար­ժա­նանա­լով մէկ տաս­նեակէ աւե­լի մրցա­նակ­նե­րու։

Փա­րիզի «Grand Palais»-ի ամէ­նամեայ «Ան­կախ արուես­տա­գէտ­նե­րու ցու­ցա­հան­դէս»-ին (Salon des Artistes indépendants) կը ցու­ցադրուին նաեւ Յա­րու­թիւնեանի գոր­ծե­րը։

***

Յով­հաննէս Յա­րու­թիւնեանին ծա­նօթա­ցայ 1992-ին, երբ Հա­յաս­տա­նի հան­րա­յին հե­ռատե­սիլին հա­մար իր մա­սին հա­ղոր­դում պատ­րաստե­ցի։ Այդ օրէն ի վեր կը շա­րու­նա­կուի մեր բա­րեկա­մու­թիւնը։

Անոր գե­ղան­կարչա­կան աշ­խարհը գու­նեղ ու պայ­ծառ է, ինչպէս իր սիրտն ու հո­գին, հե­տաքրքրա­կան զրու­ցա­կից, լաւ մարդ, կա­տարեալ արուես­տա­գէտ, նուիրեալ ան­հա­տակա­նու­թիւն։ 

Տա­ղան­դա­շատ մեր հայ­րե­նակ­ցին կը մաղ­թենք ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան նո­րանոր վե­րելքներ։ 

Գոյ­նը՝ մա­քուր լոյս է, Յով­հաննէս Յա­րու­թիւնեանի կտաւ­նե­րը թող լոյս սփռեն Հա­յաս­տան, Ար­ցախ, Սփիւռք եռա­միաս­նութեան վրայ՝ դառնանք հզօր ու անկոտրում։

ԱՆԺԵԼԱ  ՍԱՀԱԿԵԱՆ

Փարիզ ■